Mamlakatimizda sug‘oriladigan yerlar atigi 3 million 300 ming gektar bo‘lib,uni ko‘paytirishning hecham iloji yo‘q. Chunki bizda suv resurslari cheklangan. Aholimiz yesa yildan yilga ko‘payib bormoqda

2-rasm. G‘o‘za qator oralarida bo‘ylama pol hosil qilish qurilmasining texnologik ish jarayonini tadqiq etishga mo‘ljallangan laboratoriya qurilmasining old tomondan qo‘rinishi
Barcha ko‘rsatkichlar O’Z RH 63.07:2001 va Tst 63.03:2001 «Ispыtaniya selskoxozyaystvennoy texniki. Programma i metodы ispыtaniy” va RD Uz 63.03-98 «Ispыtaniya selskoxozyaystvennoy texniki. Metodы rascheta ekonomicheskoy effektivnosti ispыtыvaemoy selskoxozyaystvennoy texniki». Programma i metodы ispыtaniy.-RD. 10.5.1.-91 ga muvofiq olib borilish rejalashtirilgan. [3, 4].
Tajribalar moslamaning gorizontga nisbatan qiyalik burchagi α=25°; 35°; 45°; 55° va 65° larda o‘rnatilish hamda shnekning aylanish soni ν=30; 42 va 55 ayl/min. Tezlikda harakatlana olish imkonini beradi.
Tajribalarni o‘tkazish uchun nazariy tadqiqotlar natijalari asosida shnek diametri d_sh=80; 90 va 100 mm, parragining ko‘tarilish burchagi =70°; 80°; 90° hamda qadami q_sh=25; 35 va 45 mm bo‘lgan variantlari tayyorlanadi.
Tajribalarda har bir tadqiq etilayotgan parametr bo‘yicha tuproq kanalidan 5 takroriy o‘lchashlar o‘tkazilib, tuproq kanalining uch nuqtasidan natijalar olinadi va o‘rtacha arifmetik qiymatlarda aniqlanadi.
Laboratoriya qurilmasi ishchi organining tuproq kanali yo‘nalishida V= 0,5; 0,75; 1,2 m/s tezliklarda harakatlana olish imkonini ta’minlaydi. Ushbu tezliklar agregatning II va III pag‘onalarda harakatlanishiga mos keladi.
Laboratoriya qurilmasini maxsus tuproq kanalidagi aravachani harakatlantirish uchun xizmat qiladigan 4A U128 rusumli 3 kVt, 3ta aylanishlar soni (750, 1000 va 1500 ayl/min.) ni ta’minlaydigan va maxsus reduktorli elektrodvigatel o‘rnatilgan.
Shnekning diametri, qadami va parragining ko‘taruvchi burchagining maqbul parametrlari ularning tajriba namunalarini laboratoriya qurilmasiga mos ravishda 3 xil variantda tayyorlash va laboratoriya qurilmasida sinash orqali aniqlanadi.
Qurilma modelini tayyorlashda g‘o‘za qator oralarida bo‘ylama pol hosil qiluvchi qurilmaning loyihaviy o‘lchamlarga mos holda, aniq nisbatda tayyorlanishiga erishish, olinadigan natijalarning haqiqiy qiymatlarga mos kelishini ta’minlaydi. Bundan kelib chiqadiki, laboratoriya sharoitida olinadigan har qandan natija dala sharoitida oliadigan natijalarga to‘g‘ri proporsianal bog‘langan bo‘ladi.
Ushbu uslubdan foydalanish orqali murakkab va ko‘p omilli tajribada natijalarning oson o‘tkazish, natijalarini jadal va qulay olish orqali maqbul parametrlarga tez erishish mumkin. Olingan natajalarga metematik ishlov berish orqali tezda ishchi qurilmaning maqbul o‘lchamlariga erishiladi va ishchi nusxani xatosiz tayyorlash imkoniga ega bo‘lingan holda tadqiqot uchun mehnat sarfini qisqarib va resurs tejamkorligiga erishiladi. Bundan tashqari laboratoriya sharoitida olingan natijalarni dala sharoitida tajriba o‘tkaziladigan ishchi qurilmadan olinadigan natijalar bilan solishtirish imkoni tug‘iladi va bu orqali ilmiy ishning samaradorligini baholash mumkin.
Laboratoriya sharoitida Shnekli qurilma modelining ichki umumiy tuproq hajmiga nisbatan uning ish vaqtida ichida bo‘ladigan tuproq hajmini aniqlash orqali shnekli ish organi to‘lish koeffitsienti hisoblanadi.
Buning uchun avval modelning tuproq bilan egallanishi mumkin bo‘lgan hajmi topiladi. So‘ngra laboratoriya tajribasi o‘tkazilishi davomida tajriba ohirida model quvurida qolgan tuproqni olib, hajmi aniqlanadi.
Bunda tuproq hajmi 1 dm³ (0.001 m³) hajmli idishda to‘ldirish va massa ulushi orqali hajmini aniqlash usuli orqali aniqlandi. (2-rasm)