Mamlakatimizda ijtimoiy-iqtisodiy islohotlarni samarali amalga oshirish

birjadan tashqari bozorlari
(over the counter markets) asosan butun 
dunyo qimmatli qog‘ozlari bilan savdo qiluvchilarni va ularning mijozlarini 
yagona tarkibiy tuzilmaga birlashtiruvchi global kompyuter va telekommunikatsiya 
tarmoqlari bilan ifodalangan.
Asosiy ishi moliyaviy xizmatlar taqdim etish va moliyaviy mahsu-lotlar 
savdosidan iborat bo‘lgan firmalar 
moliyaviy vositachilar
deb ataladi. Ularning 
tarkibi, asosan, banklar, investitsion va sug‘urta kom-paniyalaridan iborat. 
Moliyaviy vositachilarning moliyaviy xizmatlari qatoriga hisobraqamlarni ochish, 
tijorat qarzlari va ipoteka
31
kredit-larini berish, sug‘urta shartnomalarining keng 
doirasiga hamda o‘zaro jam-g‘armalarda ishtirok etishga yo‘l ochish kiradi. 
Zamonaviy moliyaviy tizim global (dunyo miqyosidagi) xarakterga ega. 
Moliyaviy bozorlar va vositachilar bir-birlari bilan keng qamrovli xalqaro 
telekommunikatsiya tarmog‘i orqali o‘zaro bog‘liq bo‘lib, to‘lovlarni o‘tkazish va 
qimmatli qog‘ozlar savdosi aslida shu tarmoq tufayli kecha-yu-kunduz amalga 
oshirilmoqda. Shunday qilib, aytaylik, agar Germaniyada joylashgan yirik 
uyushma (korporatsiya) yangi loyihani moliyalashtirishga qaror qilmoqchi bo‘lsa, 
31
«Ipoteka» yunoncha «hypotheke» - garov. Ko‘chmas mulkni garovga qo‘yish asosida beriladigan uzoq 
muddatli qarz; ushbu qarzlarni ta’minlashga xizmat qiluvchi garov. Qarang: o‘sha manba. J. II. – B. 233. 
moliyaviy xizmatlar taqdim etuvchi 
boshqa 
institutlar 
firma- 
lar 
vositachi- 
lar 
bozor- 
lar 
...ni qamrab oladiki, ular yordamida
davlat 
tashkilotlari 
xususiy 
kompaniyalar
uy xo’jalik-lari 
o’zlari tomonidan qabul qilingan moliyaviy 
qarorlarni amalga oshiradilar 
(hayotga tadbiq etadilar) 

---

34 
unda u sarmoyaga oid har qanday imkoniyatlarni, jumladan, aksiyalarni chiqarish 
va London yoki Nyu-York fond birjalarida sotish yoki biror-bir yapon pensiya 
fondidan qarz olish va hokazolarni ko‘rib chiqadi. Buning ustiga so‘ngi holatda 
qarz yevro, shu-ningdek, yapon iyenasi yoki AQSh dollarida ham taqdim etilishi 
mumkin.