Mamlakatimizda ijtimoiy-iqtisodiy islohotlarni samarali amalga oshirish

 
Tuzilmaviy o‘tkbni hisoblash uchun amaldagi firmalardan foydalanish 
Har bir kompaniyaning biznes birligining kapital bahosi o‘rtasida vujudga 
keladigan farqini izohlash uchun bir qarash, bu bir biznes sohasida faoliyat 
yurituvchi taqqoslash mumkin bo‘lgan firmalar “sof ijrochilar” deb atalishidir 
(agar mumkin bo‘lsa). Masalan, Valero Energiya Korporatsiyasi eng yirik 500 
yoqilg‘ini tashish bo‘yicha ishlab chiqaruvchi va savdo qiluvchi firma bo‘lib, bosh 
ofisi San Antonio, Texasda joylashgan. Firma14 zavodga ega va AQSHning 
chakana operatorlaridan biri bo‘lib, 5800 chakana savdo do‘konlari mavjud. 
Firmaning operatsiyalari yoqilg‘i sanoatida marketing strategiyalarini qo‘llashga 
qaratilgan bo‘lib, ular ishlov berilmagan yoqilg‘ini benzinga va boshqa transport 
yoqilg‘ilariga aylantirishdan tortib ularni ommaga sotishgacha bo‘lgan barcha 
jarayonlarni amalga oshiradilar. Har bir faoliyat turi uchun kapital bahosini 
hisoblaganda, biz Valero korporatsiyasining bir segmentidagina faoliyat yurituvchi 
yoki yetarlicha integratsiyalashmagan firma uchun taqqoslab O‘TKBni 
hisoblaymiz. Masalan, yoqilg‘iga ishlov beruvchi biznes tuzilmasining o‘rtacha 
tortilgan kapital bahosini hisoblaganda, Valero ishlov beruvchi sanoatda faoliyat 
yurituvchi firmalar o‘rtacha tortilgan kapital bahosidan (SIC industry 2911) shu 
sohaga tegishli O‘TKB ni hisoblashda foydalanadi
115
. Valeroning chakana savdoda 
faoliyat yurituvchi firmasining kapital bahosini hisoblash uchun chakana savdo 
bilan shug‘ullanuvchi firmalar (SIC 5411) ma’lumotlaridan foydalanadi. 
Tuzilmaviy O‘TKB misol
. 19.4-jadvalda ishlov berish sanoati va chakana 
savdo uchun tuzilmaviy O‘TKB tahminiy ma’lumotlari berilgan. A panelda foyda 
soliq stavkasi 38% deb olingan ishlov berish sanoati va chakana savdo 
firmalarining soliqdan so‘nggi qarz kapitali bahosi keltirilgan.
115
SIC to‘rt xonali Standart sanoat klassifikatsiyasi (Standard Industrial Classification) sanoat turini aniqlashda 
ishlatiladi.
19.4- jadval