Mamlakatimizda ijtimoiy-iqtisodiy islohotlarni samarali amalga oshirish

Ash kompaniyasi uchun kapital strukturasi va kapital baholari 
Kapital 
manbalari 
Shakllantirilgan 
fond qiymati 
Jamiga nisbatan 
foizda
Soliqdan 
so‘nggi kapital 
bahosi 
Obligatsiya 
1 750 000 
35% 
7% 
Imtiyozli aksiya 
250 000 
5% 
13% 
Saqlangan foyda 
3 000 000
60% 
16% 
Jami
5 000 000 
100% 
 
 
19.3-jadval 
 Ash kompaniyasining o’rtacha tortilgan kapital bahosi 
A 
PANEL: 
YANGI 
KAPITALDA 
0 
DOLLARDAN 
5 000 000 
DOLLARGACHA BO‘LGAN KAPITAL BAHOSI 
KAPITAL STRUKTURASI 
Kapital 
manbalari 
Vazni
Kapital bahosi
Natija
Obligatsiya 
35% 
7% 
2.45% 
Imtiyozli aksiya 
5% 
13% 
0.65% 

---

187 
Saqlangan foyda 
60% 
16% 
9.60% 
Jami
100% 
𝑘
𝑤𝑎𝑐𝑐
= 
12.70% 
19.4-jadval
Ash kompaniyasining o‘rtacha tortilgan kapital bahosi
B PANEL: 5 000 000 DOLLARDAN YUQORI BO‘LGAN KAPITAL 
UCHUN KAPITAL BAHOSI 
KAPITAL STRUKTURASI 
Kapital 
manbalari 
Vazni
Kapital bahosi
Natija
Obligatsiya 
35% 
7% 
2.45% 
Imtiyozli aksiya 
5% 
13% 
0.65% 
Yangi 
oddiy 
aksiya 
60% 
18% 
10.80% 
Jami
100% 
𝑘
𝑤𝑎𝑐𝑐
= 
13.90% 
 
3-qadam: natijalarni baholash
Firmaning o‘rtacha tortilgan kapitali bahosi firma tomonidan foydalanilgan 
kapitalning birlashmasini o‘z ichiga olgan hisob. Ash kompaniyasi uchun 5 million 
dollargacha bo‘lgan kapital bahosi 12.70% ga teng, o‘z navbatida 5 milliondan 
yuqori kapital yangi oddiy aksiya emissiya qilishni talab etadi va tranzaksion 
xarajatlarni amalga oshirganligi sababli o‘rtacha tortilgan kapital bahosini 13.9% 
ga oshiradi. 
5. Kapitalning tuzilmaviy bahosini aniqlash
114
 
 
 Kapitalning tuzilmaviy bahosini baholash 
Kompaniyalarning ko‘p 
tarmoqli boshqaruv tuzilmalari mavjud bo‘lib, ularning har biri uchun alohida risk 
turlari tahdid soladi va kompaniya butun firma uchun foydalanadigan kapital 
bahosidan farqlanib, har bir tuzilmalar uchun riskni hisobga olgan holda alohida 
kapital bahosini hisoblaydi. Buning ma’nosi shuki, tuzilmalar investitsion 
lohiyalarni o‘zlariga xos bo‘lgan risk bilan qabul qiladi va har bir tuzilma 
foydalanadigan O‘TKB (o‘rtacha tortilgan kapital bahosi) ular uchun yagona 
bo‘ladi. Odatda tuzilmalar geografik hududlari bilan farqlanadi (masalan, Lotin 
Amerikasi tuzilmasi) yoki sanoat bo‘yicha (masalan, tadqiqot va ishlab chiqarish, 
birlashgan neft kompaniyasining qayta ishlash va logistika tuzilmalari)
 
Tuzilmaviy O‘TKB
dan foydalanishning afzalliklari: 

Turli tuzilmalar tomonidan amalga oshiriladigan loyihalarning tizimli 
risklari orasidagi farqlarni aks ettirish uchun turli diskont stavkalar taqdim 
etadi; 

Har bir tuzilma uchun alohida kapital bahosini hisoblash imkonini beradi 
(har bir loyiha uchun yagona diskont stavkalarga qarama qarshi), natijada 
kapital bahosini hisoblash uchun vaqt va say’ harakatlarni kamaytiradi; 
114
Arthur J. Keown, John D. Martin, J. William Petty, Foundations of Finance, Global Edition, 8/E, Pearson, 
2014, p. 290-295 

---

188 

Tuzilmalarda 
umumiy 
diskont 
stavkadan 
foydalanish 
boshqaruv 
masshtabini chegaralaydi va xizmat ko‘rsatuvchi menejerlar esa har bir 
lohiya uchun kapital bahosini tushirishga qiziqib ketadilar.