Mamlakatimizda ijtimoiy-iqtisodiy islohotlarni samarali amalga oshirish

 
15.5- rasm.
Amortizatsiyalash jarajoni 
To’lovlar o’zgarmas bo’lsa ham to’lovlarning turli qiymatlari asosiy summa 
va foizlar tomon boradi. Har bir to’lov orqali asosiy to’lovga yaqinlashib boriladi. 
Natijada foiz to’lovlari to’lovlar hisobiga kamayib, o’sib boruvchi asosiy summani 
kamaytirib boradi. 5-4 rasm amortizatsiyalash jarayonini ifodalaydi.
Masalan, firma texnika sotib olmoqchi. Buni amalga oshirish uchun 4 yil 
davomida yil ohirida teng miqdordagi to’lovlar orqali to’lanib boriladigan $6000 
qarz oldi va 15% foiz stavka qarz beruvchiga qolgan qarz summasidan to’lab 
boriladi. Yillik to’lovlarning qancha miqdori qarzning to’loviga bog’liq ekanligini 
aniqlash uchun biz (5-4) tenglamadan foydalanamiz va PMT, yillik annuitetni 

---

135 
hisoblaymiz. Bu holatda bizga PV, 
r
va 
n
lar ma’lum. PV annuitetning joriy 
qiymati bo’lib, $6000 ga teng, r yillik foiz stavka 15%ga teng va n, davrlar soni 
eng kamida 4 yil. PMT olinadigan annuitet (firma tomonidan to’lanib qarz 
beruvchi oladigan summa) har yil ohirida amalga oshiriladi, noma’lum. 
Ma’lumotlarni (5-4) tenglamaga qo’yish orqali biz quyidagiga ega bo’lamiz: 
$6000 = PMT [
1−(1+0.15)
−4
0.15
] 
= PMT (2.85498) 
$2101.59 = PMT 
4 yilda asosiy summa va foiz to’lovlarini to’lab berish uchun yillik to’lovlar 
2101.59 dollarga teng bo’lishi kerak. 15.1- jadvalda eng kam xatoliklar bilan foiz 
va asosiy summaning kamayib borishi qarzning amortizatsiya jadvali 
deyiladiko’rishingiz mumkinki, asosiy to’lovga nisbatan foiz to’lovlari qarz 
kamayishi bilan kamayib boradi.
15.1- jadval. 
4 yilda to’lanadigan 15% li $6000 amortizatsiyalangan qarzning to’lanishi
Yil 
Annuitet 
Annuitetga 
nisbatan foiz 
nisbati* 
Annuitetning 
asosiy summani 
to’lashdagi 
nisbati* 
Annuitet 
to’lovlaridan 
so’ng qarz 
balansi