Mamlakat pul-kredit siyosati mazmuni va yonalishlari va instrumentlari toshkent davlat iqtisodiyot universiteti

Mamlakat moliya bozoridagi mavjud raqobatni cheklab qo‘yadi

BEVOSITA USULLARNI QO‘LLASH QUYIDAGI KAMCHILIKLARGA EGA
Moliya-bank sohasining barqaror rivojlanishini susaytiradi
Moliyaviy vositachilik rolini kamaytiradi
Banklar ustidan nazorat o‘rnatilishi natijasida alohida tarmoq va hududlarda kreditlash samarasi pasayadi
Moliyaviy resurslarning nazorat qilib bo‘lmaydigan yashirin iqtisodiyotga yoki xorijga chiqib ketishiga olib keladi

monetar siyosat samaradorligini oshiradi, pul massasi, moliya bozori faoliyatini samarali tartibga soladi.

BILVOSITA USULLARNI QO‘LLASH MARKAZIY BANKKA QUYIDAGI IMKONIYATLARNI BERADI
davlatning kreditni taqsimlash va pul-kredit orqali boshqarish jarayonlariga aralashuvini kamaytiradi.
moliya bozorini rivojlantirish va kengaytirish imkonini beradi. banklarning vositachilik rolini oshiradi.
kapital qo‘yilma va moliyaviy jamg‘armalar hajmining ko‘payishiga
qo‘shimcha qulayliklar yaratadi.
MA’MURIY TA’SIR KO‘RSATISH CHORALARINI QO‘LLASHDA KO‘PINCHA QUYIDAGI VOSITALAR QO‘LLANILADI:

• turli toifadagi qarzlarni berishga va kredit resurslarini jalb qilishga limitlar o‘rnatish;
• tijorat banklarini filiallar va bo‘limlar ochishini cheklash;
• vositachilik haqining, har xil xizmatlar ko‘rsatganligi uchun tariflarni, foiz stavkalari miqdorlarini chegaralash;
• banklar faoliyatining alohida yo‘nalishlarini litsenziyalash (valyuta va qimmatli metallar bilan operatsiyalarni litsenziyalash).

Ma’muriy usullar qoida bo‘yicha rejali iqtisodiyot hukm surayotgan davlatlarda qo‘llaniladi
Monetar siyosatning ikkinchi usuli bilvosita (iqtisodiy) usullardir. Ular jumlasiga asosan iqtisodiy ta’sir ko‘rsatadigan tadbirlar kiradi. Bu usul ko‘proq bozor iqtisodiyotiga xos bo‘lib, bunda o‘z-o‘zini boshqarish jarayonlarining rivojlanishi har bir kredit muassasasining mikrodarajada mustaqil pul-kredit siyosatini amalga oshirishni taqazo etadi. Bu siyosatning samaradorligi va natijalari har bir kredit muassasasining bank tizimidagi ahamiyatini belgilab beradi va raqobatni rag‘batlantiradi.
Iqtisodiy usullar 3 ta asosiy guruhga bo‘linadi:

• Soliq usullari;
• Me’yoriy usullar;
• Tuzatuvchi usullar.

Amalda asosan me’yoriy va tuzatuvchi usullar qo‘llaniladi. Me’yoriy usullarga bajarilishi majburiy va

me’yoriy tarzda o‘rnatilgan koeffitsientlarning
barcha
ajratma kiradi.
va Asosiy
me’yoriy dastaklar
bo‘lib
turlari
ko‘p
hollarda
pul
multiplikatori miqdorini belgilaydigan majburiy zaxiralar normasini keltirish mumkin.