Jo n q u loqlab anglaym an,
M aglzin ch aq d im h a r b ahor.
M ag‘zin c h a q d im h a r nahor:
B ulbuljonim t o ‘tid ek
Bir gapni q aytalam as,
T o b o ra avjga c h iq a r
Q a y n a y d i-y u , ay n a m a s.
H a m m a qu sh n in g saylagan
S h o ir q u sh i, d ilbari.
U n in g
kuyga solm agan
D u n y o d a kuy yo ‘q bori.
O lam kuyin jam u lja m
Sadosi avji-savti,
B archaga ten g baravar,
J a h o n kuyin qom ati.
B ulbuljonim kuylasin,
Kuyi m aqbul olam ga.
Shu bois bulb u ljo n im
Y o q ar h a m m a odam ga,
Y oqar h a m m a olam ga.
167
Ilyos Muslim
(1 9 0 9
-
1993)
(T^JXL
j
O
B olalar u c h u n asarlar yaratish d ek se rm a sh a q q a t va q u tlu g 1
ishga u m rin i b a g ‘ish la g a n
Ilyos M u slim
1 9 0 9 -y iln in g 2-
av g u stid a Q irg ‘iz is to n n in g B ishkek s h a h rid a c h o ‘y a n q u y u v -
chi — h u n a rm a n d oilasida d unyoga keladi. U 1924- yilda 1-
b o s h la n g lc h o ‘zbek m aktabiga kiradi. M ak ta b d a o ‘zb ekcha,
qirgMzcha va ruscha kitoblarni sevib o ‘qiydi, a tro fd a b o ‘layotgan
o ‘zgarishlarga sinchkovlik bilan qaraydi. D astlabki m aq o la va
sh e ’rlari m aktab devoriy h a m d a respublika g azetalarid a bosilib
tu ra d i.
1927- yilning kuzida Ilyos M uslim T o sh k en tg a kelib, o ‘zbek
e rla r bilim yurtiga o ‘qishga kiradi, 1930- yilda u bilim y u rtin i
m uvaffaqiyatli tam o m la g a ch , Q ashqadaryoga yoM lanma oladi.
Y akkabog‘ tu m a n id a g i S h a m a n -Q irg ‘iz va
Sherozi q ish lo q larid a
o ‘qituvchilik qilib, yoshlarga bilim beradi.
1 9 3 1 - 1 9 4 2 - yillard a Ilyos M uslim 0 ‘zb e k isto n davlat
n a sh riy o tid a , b adiiy ad a b iy o t, y o sh la r va b o la la r adabiyoti
n ash riy o tlarid a m u h arrir, bosh m u h a rrir, d ire k to r o ‘rinbosari
vazifalarida ishlaydi. S h o irn in g dastlabki s h e ’rlari „ Y e r yu zi“ ,
, , 0 ‘zbekiston adabiyoti va s a n ’a ti" , „Y osh k u c h “ kabi bir
q a to r ju rn a lla rd a bosilib c h iq ad i. S h o irn in g birin ch i s h e ’rlar
to ‘plam i 1932-yilda , , 0 ‘suv“ nom i bilan
k ito b x o n lar hukm iga
h a v o la e tila d i. S h u yili ,,Z a h a rx a n d a la r “ d e g a n ik k in c h i
to ‘p lam i, 1934- yilda „ M iq ti k e ld i“ d o sto n i bosilib ch iqadi.
1938- yilda esa ,,S h e ’rlar“ to ‘plam i c h o p etiladi.
S h o irn in g „ M iq ti keld i“ d o sto n i 30-yillar o ‘zbek bo lalar
ad ab iy o tid a o ‘ziga xos o ‘rin tu ta d i. D o sto n d a e rk in , tin c h va
osuda hay o tn i bu n y o d etish u c h u n
kurash M iqti va b o sh q a
o b raz lar m isolida yoritiladi.
168
1947- yilda harbiy xizm atni o ‘tab b o ‘lgach, Ilyos M uslim
nashriyotga qaytib, ijodiy ishga beriladi. U n in g ,,T u rn a la r“ ,
„B izning m ak ta b ", „S e n in g sovg‘a n g “ , „ T illaq o ‘n g ‘iz‘‘, „Ish -
c h a n a s a la rila r" , „ O y la r a y tish u v i" , „O y x o n va ra y h o n “ ,
„ K o ‘rik“ , „ B irin c h i sovg‘a “ kabi k ito b la ri o ‘zb e k b o la la r
a d a b iy o tin in g rivojiga b a ra k a li hissa b o ‘lib q o ‘sh ild i.
Bu
t o ‘p la m la r yosh k ito b x o n la rn in g aq liy, ax lo q iy va e ste tik
tarbiyasida yetakchi rol o ‘ynab kelayotir.
Ilyos M u slim n in g qaysi asariga n a z a r tash lam an g , u n d a
k ic h k in to y la r h ay o tig a d o ir m u h im m u a m m o la r
ta sv irla n -
g a n in i k o ‘rish m u m k in .
M a s a la n ,
„ M a k ta b im " a s a r id a
m a k ta b d a n a z iz va m o ‘ta b a r jo y y o ‘qlig i, u „ o n a kabi
m e h rib o n " b ir m ak o n ekanligi ulug‘lanadi.
Ilyos M u slim o ‘z s h e ’rla rid a v a ta n im iz n in g g o ‘zalligi,
bo lalarn in g tin c h va osu d a hay o tin i kuylar ek an , ularning
p o rlo q kelajagiga n a z a r tashlaydi. Shu jih a td a n ,,D o ‘stlik “
s h e ’ri diqqatga sazovordir.
Ilyos M uslim „S ening sovg‘an g “ nom li s h e ’rida o ‘z h u n a ri
bilan o n asin i x u rsand qilgan c h e v ar qizning lirik obrazini
yaratdi. C h e v a r qizdagi eng yaxshi
fazilatlardan biri u n ing
m eh n a tg a m e h r b ila n , c h in dildan berilishida k o ‘rinadi.
0 ‘zbek bo lalar ad ab iyotining atoqli vakili Ilyos M u slim
ning jozib ali s h e ’rlari ju d a k o ‘p. U n in g fazogirlarga b ag ‘ishlab
y aratgan „ R a k e ta m iz uchdi oyga“ , „ T o ‘rt b o tir" , „ H ay k al"
va boshqa s h e ’rlarid a dovyurak fazogirlar, fazo k em alarin i
b u n y o d etay o tg an kishilar, fazoga parvoz ishtiyoqidagi bolalar
qalam ga olinadi.
S h o ir n in g „ E s h m a tv o y n in g q ilig ‘i “ , „ Y o m o n o d a t " ,
„ B e fah m E s o n " , „ X o lc h a b ila n o l c h a " ,
„ M a s h m a s h a " ,
„ G r ip p d a n kirn q o c h a d i? " sin g a ri y u m o ris tik a s a r la r id a
ish y o q m a s, d a n g a sa , la p a s h a n g b o la la rn in g
k a m c h ilik la ri,
n u q so n lari o c h ib tashlanadi.
Do'stlaringiz bilan baham: 
