Mamasoli jumaboyev



Download 9,04 Mb.
Pdf ko'rish
bet45/118
Sana25.02.2022
Hajmi9,04 Mb.
#464331
1   ...   41   42   43   44   45   46   47   48   ...   118
Bog'liq
Bolalar adabiyoti.2-nashr Jumaboev M. (1)

Mirkarim Osim
(
1 9 0 7
-
1984
)
„Alisher c h o ‘kkalab olib xontaxta ustidagi ka ttakon bir 
kitobni varaqlab, surat k o lrib o ‘tirar edi. Ov va jan g manzaralari 
uni shu q adar qiziqtirgan, xayolini shu qa da r o ‘g ‘irlagan ediki, 
otasi kelib eshik oldida kavush yechayotganini h am payqamadi. 
Kichkina B ahodir deb n o m chiqargan G ‘iyosiddin endi t o ‘rt 
yoshga kirgan o ‘g ‘li Alisherga kulimsirab qarab turdi. „Shul 
yoshdan kitobga m uhabbat q o ‘ysa, ulg‘aygach, albatta, kitobni 
ilkidan ayirm ay, o ‘zi bila asrab yurgay“ , deb o ‘yladi ota 
shiringina, d o ‘m boq o ‘g ‘lidan k o ‘ngli t o ‘lib“ .
Bu pare ha atoqli adib M irkarim Osim ning kelajakda buyuk 
m utafakkir, g ‘azal m ulkining sultoni sifatida el-yurtga tanila- 
digan, n o m i asrlar osha yashaydigan Alisher Navoiy haqida 
yaratgan „ Z u lm a t ichra n u r “ asaridandir.
M irkarim Osim o n a -y u rtim iz n in g jam oli va kamolini, ota- 
b o b o l a r i m i z n i n g u z o q o ‘t m i s h i n i , u l a r n i n g a z a liy o r z u -
arm onlarini, fikr-tuyg‘ularini, erk va baxt-saodat y o l i d a olib 
borgan kurashlarini qissa va hikoyalarida m a d h etgan zabardast 
adiblardan biridir.
M a ’lumki, tarixiy mavzuda asar yaratish ijodkordan chuqur 
bilim, mushohada, katta m ahorat talab qiladi. Mirkarim Osim 
badiiy ijodning a na shunday mashaqqatli va mas'uliyatli yo‘liga 
qadam q o ‘ygunga qadar ajdodlarimiz tarixini h a r tom onlam a 
c h u q u r o ‘rgandi. D e n g iz d an gavhar izlovchi g ‘ovvoslardek, 
o ‘tmish um m oniga sho‘ng‘ib, so‘z durlarini terdi. Shu tariqa 
yozuvchining „ T o kmaris“ , ,,Shiroq“ , „Kitobga ixlos“ , „T e m ur 
Malik", „Z ulm at ichra n u r“ kabi asarlari dunyoga keldi.
Q a dim da 0 ‘rta Osiyoda yashagan aholi ko ‘plab qahram onlik 
eposlari yaratgan. Bu eposlar 0 ‘rta Osiyo aholisining c h e t el 
bosqinchilariga qarshi vatanparvarlik kurashi z a m in id a tu g ‘ildi
9 — B o l a l a r a d a b i y o t i
129


va ajdodlarim izning c h e t el bosqinchilari tajovuziga qarshi olib 
borgan m a rd o n a kurashlarining ifodasi sifatida og ‘zaki a d a - 
biyotning n o d ir yodgorligi b o ‘lib qoldi. M irkarim O sim xalq 
o g ‘zaki ijodidan o ‘rgangan holda ajdodlarimiz o ‘tm ishini yozm a 
a d a biyotga olib kirdi. A d ib n in g ,,S h iro q “ hikoyasini olib 
ko ‘raylik. E ron shohi D o ro I 0 ‘rta Osiyo xalqlarining boshiga 
o g ‘ir kulfatlar soladi. Sak qabilasi D oroga qarshi q o ‘zg‘olon 
ko ‘taradi. A na shu m avzu hikoyaga asos qilib olingan. 0 ‘z 
qabilasi boshiga og ‘ir m usibat tushgan bir p a y td a Shiroq 
jo n id a n kechib, qabiladoshlarini h a lokatdan asrab qoladi. U 
q u lo q -b u rn in i kesib, D oro yoniga boradi, o ‘zini qabiladosh- 
laridan qattiq sitam k o ‘rgan kishi qilib k o ‘rsatadi va d u s h m a n
q o ‘shinini aldab, qaq ro q c h o ‘l-biyobon ichkarisiga olib ketadi. 
A ldanganliklarini sezgan d u s h m a n l a r uni o ‘rtaga olishadi. 
Sh u n d a Shiroq:
— M en yengdim , D oro q o ‘shinini bir o ‘zim yengdim! — 
deydi m a g ‘ru r turib.
Hikoyada Shiroqning ruhiy dunyosi j u d a m ohirlik bilan aks 
ettirilgan. Noiloj qolgan sarkarda R onosbat uni a ld a m o q ch i 
b o ‘lganda bu holat, ayniqsa, yaqqol k o ‘rinadi.
— A gar sen s a h ro q u d u q la r i yo c h a s h m a la r in i bizga 
ko ‘rsatsang, g u n o h in g d an kechib, Sug‘diyada istagan qishloq- 
lardan o ‘ntasini senga in ’o m qilardik, — deydi u.
— 0 ‘z e lim n in g d u s h m a n la rig a y o r d a m b e rish n i ista- 
m aym a n, — deydi Shiroq gapni qisqa qilib. Halokat jari yoqasida 
qolgan eroniylar achchiqlariga c hiday o lm ay fidokor c h o ‘ponni 
qiym a -qiym a qilib tashlaydilar.
Yoki „ T o ‘m aris“ asarini olib k o ‘radigan b o ‘lsak, Midiya 
Persiya (Eron) podshohi Kir (miloddan awalgi 5 5 0 - 5 3 0 - yil- 
lar) Osiyoni zabt etib ( o ‘sha davr tushunchasi b o ‘yicha hozirgi 
E ron atrofidagi m am lakatlar), nihoyat yaqin q o ‘shnisi Skifiya 
ustiga h ujum boshlaydi. Skiflar po d sh o h i m alika T o ‘maris 
chegara hisoblangan Oks daryosida d u s h m a n n i s o l- k o ‘prik 
yasab, kechib o ‘tishigacha atayin qarshilik k o ‘rsatmaydi. U c h
kunlik m asofaga c h e k in a d i. M a q sa d d u s h m a n n i n g qaytish 
y o ‘lini kesish edi. Lekin Kir m a k r ishlatadi: d a ryodan o ‘tib 
ich k a ri t o m o n b iro z y u rg a c h , 0 ‘rd u g o h q u r ib t o ‘xtaydi. 
Ertasiga t o ‘satdan o ‘sha joyni ozgina q o ‘riqchi bilan shoshilinch 
tark etadi. Aysh-ishrat dasturxoni, m usallaslar t o ‘la m eshlar 
ochiqligicha qolib ketdi.
130


V o qeadan x a b a rd o r b o ‘lgan T o lmaris s h a h zo d a o ‘g1ini bir 
t o ‘da askari bilan d u s h m a n n i quvishga yuboradi. Hali tajribasiz 
shahzoda 0 ‘rdugohda g ‘aflat tu zo g ‘iga ilinadi: tu n d a yashirincha 
qaytib kelgan fors askarlari m ast-alast, uyqudagi d u s h m a n n i 
qirib tashlaydi. Q o ‘lga tushgan s h a h zo d a fojiaga chiday olm ay 
o ‘zini q u r b o n etadi. D ahshatli qirg‘in d an x abardor boMgan 
m alika T o ‘maris d u s h m a n d a n ayovsiz o kch olishga qasam yod 
qiladi. Bu haq d a bosqinchi Kirga xabar qilib, yaxshisi o ‘z 
yurtiga q a y tib ketishga b u y u ra d i. L ekin o s o n g ‘a la b a d a n
g 'u ru rla n g a n Kir to g 'la r darasi t o m o n yurishda dav o m etadi. 
M alika T o ‘maris o ‘z d u sh m a n i m akriga m ak r bilan javob 
tayyorlaydi: t o g ‘ d a ra s id a p is tirm a la r q o ld irib , 250 m in g
d u s h m a n askarini q o p qonga tushirgandek qam al qilib qirib 
tashlaydi.
Donolik, sinchkovlik va harorat Mirkarim Osimning „Elchi- 
lar“ , „Sehrli s o ‘z “ , „Tilsiz g u v o h “ , „Jayxun ustida b u lu tla r“ 
va bo sh q a kitoblariga h a m xos fazilatlardir. Bu asarlarda h a m
v oqealar tabiiy rivojlanadi, m anz a ra la r h a q q o n iy gavdalanadi.
M irkarim O sim faqat yozuvchi em as, balki m o h ir pedagog 
va noshir ham dir. U bir n e c h a yil o ‘qituvchilik qildi, S a m ar- 
qanddagi o ‘qituvchilar tayyorlash kursida dars berdi. 0 ‘zbek 
pedagogika institutida ilmiy xodim bo'lib ishladi. G ‘afur G ‘ulom
nom idagi adabiyot va s a n 'a t nashriyotida u zoq yillar m u h a rrir 
b o ‘lib xizm at qildi.
M irk a rim O sim n in g ta rjim o n lik sohasidagi ishlari ju d a
salmoqlidir. U Mixail Sholoxovning „ T in c h d o n “ epopeyasini 
(A. S h a r o p o v b i la n h a m k o r l i k d a ) , S e r g e y B o r o d i n n i n g
„ S a m a r q a n d o s m o n id a yulduzlar“ kitobini (M . R a h m o n o v
b ila n h a m k o r l i k d a ) va b o s h q a k  p g i n a y o z u v c h il a r n i n g
asarlarini o ‘zbek tiliga m a h o ra t bilan taijim a qildi.

Download 9,04 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   41   42   43   44   45   46   47   48   ...   118




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish