|
Relyatsion ma'lumotlar modeli
Relyatsion ma'lumotlar modelini qurish har qanday ma'lumotlar to'plamini aloqa shaklida, formatlangan, lekin jadval ko'rinishida (1.12-rasm) taqdim etilishi mumkinligini tushunishga asoslanadi.
atributlar va qiymatlar tegishli atributning yozuv (tuple) bilan kesishmasida.
"Munosabatlar" atamasi yozuvlar to'plamiga (kortejlarga) birlashtirilgan va atributlar to'plamini o'z ichiga olgan sarlavha bilan tavsiflangan ma'lumotlar to'plamini anglatadi.
Yuqoridagi misolda ish qiymatlarining butun to'plami va qiymatlar joylashtirilgan atributlari bo'lgan sarlavha qismi munosabatlar deb ataladi. Rasmiy mantiq nuqtai nazaridan, umumiy ma'noda munosabatni quyidagicha ifodalash mumkin:
R (A, T), i = (1..n) (11)
Ushbu tasvirda A ma'lumotlarning bir xususiyatini tavsiflovchi atributni anglatadi va T- munosabatda ifodalanadigan ma'lumotlar mos kelishi kerak bo'lgan ma'lumotlar turi. Yuqoridagi misol munosabatlarning norasmiy bayonotidir. Uning sarlavhasi munosabatlarning asosiy qismida taqdim etilgan ma'lumotlarni tavsiflovchi ma'lumotlar turlarini ko'rsatmaydi.
Odatda, atributlarning nomlari va ularning turlari ko'rsatilgan munosabatning sarlavhasi munosabatlar sxemasi, o'zaro bog'langan munosabatlar sxemalari to'plami esa ma'lumotlar sxemasi deb ataladi. Aloqa sarlavhasi standartlashtirilgan ma'lumotlar turlarini yoki standartlashtirilgan turlardan olingan turlarni o'z ichiga oladi va standart yoki olingan ma'lumotlar turining ma'lum bir atributi bilan bog'langan qiymatlar to'plami domen deb ataladi.
Ma'lumotlar bazasi nazariyasida "Domen" atamasi ma'lum bir ma'noga ega bo'lgan bir xil turdagi nomlangan qiymatlarning ruxsat etilgan to'plamini anglatadi.
Ushbu ta'rifdan kelib chiqadiki, domen quyidagi xususiyatlar bilan tavsiflanadi:
domen ma'lum bir semantik yukni ko'taradi, bu tasvirlangan ma'lumotlarning ma'nosini tushunishda ifodalanadi, bu odatda mavzu sohasidagi ma'lumotlarni tushunish bilan mos keladi;
domen oddiy yoki undan olingan sifatida aniqlanadi oddiy turi ma'lumotlar bo'yicha oddiy mantiqiy operatsiyalardan foydalanish imkonini beruvchi ma'lumotlar;
domen ushbu domen uchun amal qiladigan ma'lumotlarning ma'lum bir kichik to'plamini aniqlaydigan mantiqiy shartni o'z ichiga olishi mumkin.
Aloqa tanasi relyatsion algebra nuqtai nazaridan kortejlar deb ataladigan va ko'rib chiqilayotgan ob'ekt yoki o'zaro bog'liq ob'ektlar guruhi doirasida domenda mavjud bo'lgan ma'lumotlarni ifodalovchi yozuvlar to'plamidan qurilgan.
Shunday qilib, kortejning ta'rifiga ko'ra, u alohida domenlar tomonidan belgilangan qoidalarga bo'ysunadigan barcha mumkin bo'lgan ma'lumotlarni o'z ichiga oladi. Bundan tashqari, kortej ma'lumotlarining har bir elementi faqat bitta domenga mos keladi va ushbu domen tomonidan belgilangan barcha xususiyatlarga bo'ysunadi.
Tuple tavsifi bir qator muhim xususiyatlardan foydalanadi, ulardan ba'zilari quyida keltirilgan:
har bir kortejda munosabatlarni tavsiflovchi atributlarning har biri uchun faqat bitta qiymat mavjud;
domen elementlariga o'xshash kortej komponentlari uchun tartiblash qabul qilinmaydi;
kortejlarning har bir kichik to'plami o'xshash kortej bilan ifodalanadi.
Domenlar va kortejlarni birlashtirib, siz odatda quyidagicha ta'riflangan munosabatlarni yaratishingiz mumkin;
R [<Заголовок>]{<Список кортежей >}. (1.2)
Aloqa sarlavhasi atributlarning vergul bilan ajratilgan ro'yxati bilan ifodalanadi. Munosabatning ikkinchi parametri, to'g'ri ifodalanganda, ko'plab kortejlarni o'z ichiga olgan "Tana" atamasi bilan belgilanishi ham muhimdir. Ammo norasmiy muloqotni soddalashtirish va taqdimotni soddalashtirish uchun "Tana" atamasi "Tuple" atamasi bilan almashtiriladi, bu barcha kortejlar munosabatlarning tanasini tashkil etishini anglatadi. Relyatsion ma’lumotlar bazasi nazariyasida “Korda”, “Domen” va “Tana” atamalarini tushunishdan tashqari, bir xil munosabatdagi barcha kortejlar bir xil kortej turiga tegishli bo‘lishi va bu kortej turi aynan bir xil bo‘lishi kerakligi haqidagi cheklov mavjud. munosabat sarlavhasida belgilangan. Shunday qilib, sarlavhada belgilangan ma'lumotlarni taqdim etishning barcha qoidalari munosabatlarning barcha kortejlari uchun amal qiladi.
Yuqorida tavsiflangan munosabatlar, kortej va domen ta'riflarini hisobga olgan holda, munosabatlarning asosiy xususiyatlarini shakllantirish mumkin. O'zaro munosabatlarning xususiyatlariga misol uchun, kortejlarning atributlarini o'z ichiga olgan tashkilot xodimlari haqidagi ma'lumotlarning munosabatlarini ko'rib chiqing, lekin xodimning nomi, uning lavozimi va rasmiy maoshi. Bu atributlar munosabatlarning sarlavhasini tashkil qilib, munosabatlar uchun sohalarni tashkil qiladi. Har bir sarlavha atributi nafaqat atribut nomini, balki uning turini ham o'z ichiga oladi (1.13-rasm), bu saqlangan ma'lumotlarning mumkin bo'lgan turlarini taqdim etish, qayta ishlash va cheklovlar nuqtai nazaridan belgilaydi.
Do'stlaringiz bilan baham: |
