"Malika ayyor" dostoni Xalq og’zaki ijodi "Shirin va shakar" dostoni Xalq og’zaki ijodi

yong'oqday narsa tushsa, yong‘oq barobar suv oqib
chiqishi lozim. Jo'mrakning beliga esa, kaftdekkina
taqsimcha yopishtirib, unga nozik tarozi o ‘matadi. Bu
tarozi shunday nozik va «sezgir» bo'lsinki, bir misqolning1
o ‘ndan birini ham aniqlay olsin! 0 ‘lchov birligi
sifatida esa, m a’danlar sultoni oltinni oladi! Ha, bu ishda
oltindan a ’lo m a’dan yo‘q! Masalan, yuz misqol oltin
olib, boshqa m a’danlarning solishtirma og‘irligini shu
oltin og‘irligiga nisbatan aniqlash mumkin!
Ko`xna dunyo. Dashtni chulg‘ab oigan harir turnan sal tarqab,
osmonning mashriq tomoni oqara boshladi, ko‘kda g‘ujg‘
uj yongan yulduzlar siyraklashdi, xiralashdi. Oyoq ostida
gilamday yastangan maysalar to'piqqa kelgan yovshan
va shuvoqlar, mitti shamlarday yalt-yalt etgan chirog'poyalar,
yer bag‘rini ignaday teshib chiqqan piyozi
anzuriylar bu qirlami bezash orzusida, danakday-danakday
meva tukkan lolaqizg‘aldoqlar, o‘tkir tikanaklar bilan
o ‘raigan yantoqlar, moviy gulchalarga bezangan noxatak
va chitir gullar, kakra va yowoyi bedalar ertalabki
shudringda cho‘milib, allaqanday yashnab ketgan.
Ko`xna dunyo Durust, u endi tabiat sirlarining ibtidosini biladi.
Tirik mavjudot borki, chumolidan tortib bani odamgacha
— hammasi to‘rt unsurdan — tuproq, suv, olov va
havodan barpo bo‘lgani ayon unga! Bu olamning yaratilishi,
tabiat hodisalarining bir-biriga cham barchas
bog‘lanib ketishi m etin bir qonuniyatga asoslanganini,
qonuniyat esa, o‘z navbatida, buyuk bir zarurat poydevoriga
qurilganini anglab oldi. Faqat bu qonuniyatning
tagiga yetmoq, bu ulug‘ zaruratni anglamoq qoldi, xolos.
Anglamoq uchun esa, aql-idrokka suyanmoq zarur.
Shuning uchun ham u, awalambor, ko‘kka, ikkilamchi,