Maktabni boshqarishning va unga rahbarlik qilishning qonun-qoidalari Reja

Maktabni boshqarishning va unga rahbarlik qilishning qonun-qoidalari 

Reja: 
1.Boshqarish haqida umumiy tushuncha. 
2.Maktabni boshqarishda demokratiyalashtirish. 
 

 Boshqarish haqida umumiy tushuncha. 

Boshqaruv taraqqiyotning har qanday bosqichida jamiyatga xos bo‘lgan ichki 

xususiyatdir. Bu xususiyat umumiy xarakterga ega. Boshqaruv xalq manfaatini ko‘zlagan holda 
demokratik uslub negizida amalga oshiriladi. O‘z-o‘zidan ravshanki, bunday boshqaruv 

jarayonida inson omiliga, xususan, millat manfaati va milliy qadriyatlarni takomillashtirishga 

alohida e‘tibor qaratiladi. 

Boshqaruv mehnati insonning boshqaruv vazifalari amalga oshirish jarayoni bajariladigan 

harakat va jarayonlarda o‘zining aniq ifodasini topadi. Boshqaruv vazifalari yordamida esa 
sistemaning harakatlari, rivojlanish va takomillashuvi, uning barqarorligi va hayotchanligi 
ta‘minlanadi. Quyidagi bosh vazifalarni ajratib ko‘rsatish mumkin: qarorlarning bajarilish 
jarayoni pedagogik tahlil qilish, rivojlantirish, tashkil etish, nazorat qilish va tartibga solib turish. 

Pedagogik jarayonning samaradorligi maktab rahbarining boshqaruv vazifalarini sifatli 

bajarishlari, ularning faol va uyg‘un hamkorligi bilan bab-barobar belgilanadi, ulardan bir-
birining ahamiyatlarini pasaytirib yuborish muqarrar ravishda butun sistema birligining 
buzilishiga olib keladi. 

Rejalashtirish ilmiy boshqarish va rahbarlarning markaziy butunligini va asosini reja va 

har qanday jamoa faoliyatining aniq maqsadlari hamda vazifalari va unga erishish vositalarini 
belgilab beradi. Rejaning axamiyati yana shundan iboratki, u pirovard natijada faqat nimaga 
erishish kerakligini emas, balki buni qanday uddalash, rejani bajarishning qanday rivodlanish 
kerakligini ko‘rsatib bermasligi kerak. Rejalashtirishga faqat kelajak emas, balki o‘tmish, 
o‘tmishning tajribasi ham ta‘sir qilar ekan.

Maktab ichki rejalashtirish masalalari ko‘pgina pedagogik olimlarning ishlari bilan 

asoslanib berilgan. Rejalashtirishning mohiyati maktab xodimlarini qo‘yilgan maqsadga erishish, 
qabul qilingan qarorlarni amalga oshirish uchun zarur bo‘lgan jamoa tarziga va yakka tartibdagi 
mehnatni vaqt jihatidan oqilona taqsimlashdan iboratdir. 

Maktab rahbari rejalashtirishning tashkil etishning muntazam yondashuviga amal 

qilmog‘i lozimdir, bu yondashuv rejalashtirishning maqsad va vazifalari, ularning tuzilishi va 
mazmuni, rejalashtirish metodlari va uning bajarilishini tashkil etish xususiyatlarini dialektik 
birligi va uzaro bog‘liqligini rejalashtirishning boshka boshqaruv vazifalari bilan uzaro 
xarakatlarini nazarda tutadi. 

Maktab rejalarining xilma-xilligini kupgina belgilariga ko‘ra vaqt bo‘yicha (besh yil 

o‘quv yili, yarim yili, chorak, oy, hafta) shakliga ko‘ra (yozma, grafik detali) tuzilishi birligiga 
ko‘ra maktabning ish rejasi, o‘quvchilar tashkilotlari, o‘qituvchilar, sinf rahbarlari, metod 
birlashmalarining va ularning o‘z-o‘zini boshqaruv organlarining ish rejasini ta‘kidlar ekanmiz, 
biz maktab ishini o‘quv yiliga rejalashtirish bilan bog‘liq bo‘lgan masalalarga qarab chiqish 
bilan chegaralanamiz va mazkur masala mohiyatini ana shu nuqtai nazardan yoritib beramiz.