Maktabni boshqarishning va unga rahbarlik qilishning qonun-qoidalari Reja

Maktabni boshqarishni demokratiyalashtirish 

Xalq ta‘limi tizimi va maktabni boshqarishning 

eng muhim qoidasi-
demokratiyalashtirishdir. 
Bu 
hakida 
xozirgi 
mustakillik 
davrida 
jamiyatni 
yanada 
demokratiyalashtirish muxim axamiyat kasb etmokda. Shuni aloxida ta‘kidlash lozimki, 
xujalikni boshqarish tizimining eng asosiy sharti bulgan demokratik koidaning goyat makbul 
shakillarini izlab topishi bugungi muxim va dolzarb muammolardan biridir. Maktablarni 
boshqarishda, ayniksa, demokratik akida, konun koidalari nixoyatda muximdir. 

Maktabdagi ukitish jarayonida, maktab faoliyatini tartibi va konun koidalariga juda kup 

uzgarishlar kiritildi. Bu uzgarishlar xar bitta insonlarning dunyo karashi va bilim doiralarini 
kengayish sababidir. Avvalo ukuvchilar bilim olishlari uchun juda xam keng sharoitlar 
yaratilgan. Chukurlashtirilgan gimnaziyalar, muzeylar ukuvchilarning bilim doiralarini 
chukurlashtirishga keng yul ochib bermokda. Chukurlashtirish - bu avvalo uz ustida ishlash, 
izlanish degani demakdir. 

Ana shunday gimnaziya va liseylar uchun esa kobiliyatli, bilimli ukuvchilarni saralab, 

ularni kelajaklariga poudevor yasashga keng yul kuyildi. Albatta, bu poydevorni bilimdon 
mutaxassis ukituvchilar tayyorlaydi. Endi ana shunday ukituvchilarni saralab ular ichidan eng 
bilimdonlarini tanlab olish payti yetib keldi. Bu esa ukituvchi va bulajak pedagoglarni uz ustida 
tinmay ishlashini talab etadi. Chunki, bunday kobiliyati bilimdon ukituvchilarga talab va extiyoj 
juda katta buladi. 

Mutsakil Uzbekiston jaxonga yuz tutdi. Shu sababali undagi yashovchilar insonlarning 

bilimlari 
jixatidan 
kengayib 
bormokda. 
Xozirgi 
zamonamizdagi 
ukuvchilar 
ana 
shundaylardandir. Xayot kanchalik oldinga borgan sari ular xam shunchalik kup narsa bilib 
olmokdalar va buni ustozlaridan talab etmokdalar. Bu esa ukuvchilarni, ustozlarini dars utish 
jarayonini analiz kilib boradi, ularning dars utishi yokmasa, oshkora bilimdon usullarini talab 
kilishlari mumkin. 

Dars o‘tishda avvalom bor bulgan an‘anaviy reja buyicha dars utish bekor kilindi. 

Chunki, ukituvchi sinfga kiradi, utilgan darslarni takrorlaydi. Yangi mavzu utadi, ana shunday 
tartibda xar doimgi darslar takrorlanadi. Noan‘anaviy dars utish usuli xar bir maktabga kirib 
bormokda. 
Mavzuni bolalar ongiga yetkazish, ukuvchini uzini maxoratiga boglik. Maxoratli 
ukituvchilarimizdagi uslubiyotilarini ukitish ulardani ilgor tajribalarni almashtirish o‘kuv 
jarayonini kengayishiga va mustaxkamlashiga keng yo‘l ochib beradi. Maktablarda maktab 
rahbarlarini saylash oshkora ovozga kuyish orkali fikr muloxazalar, takliflar kiritish orkali 
amalga oshirilmokda. 

Urta, oliy bilim yurtlariga kolaversa, maktbaga kabul kilish va ukitish sharoitlariga test 

sinovlari kiritildi.Bu esa avvalgi imtixon va sinovlardan ancha a‘lorok va mukammalrokdir. 
Yukorida aytib utganimizdek, maktab direktorlarini saylash xukuki ukituvchilarga beriladi. 
Maktabda usib ukitish, bitirayotgan ukuvchilarni yutuk va kamchiliklari maktab jamoasiga 
tegishli va axamiyatlidir. 

Avvalo maktablarda boshlangich sinflarda turli tipdagi sinflar tashkil etib, ularni sinflar 

orkali saralab, iktidorli sinflarga aylantirilmokda. Ota-onalarimiz xam xozirgi kunda 
farzandlarimiz istiklol kelajagini yanada mustaxkamlash uchun farzandlariga pullik kurslarga 
talab extiyojlari ortmokda. Ularni bu intilishlarini maktab jamoasi e‘tiborga berishga xarakat 
kilmokdalar. 

Iktidorli ukuvchilarni kelajagini porlok kilish uchun turli xil musobaka, olimpiadalarga 

katnashishlarini ta‘minlab, ularning yutuklari uchun bor bilim va tajribalarini ishga solmokdalar, 
Ilgor ukiutvchilarni xar xil unvonlarga tavsiya etish, oshkoralik tarzida maktabga mexnati 
singan, ilgor, tajribalari katta, keng ommalashtirilgan ukituvchilar tavsiya etilmokda. 

Ukuv jarayonida yangi zamonaviy fanlar kiritilmokda. Fan va texnikaning rivojlanish 

tarakkiyotiga keng yul ochib berish uchun maktab ukuv jadvalga kompyuter texnikani 
urganuvchi fanlar kiritildi. 

Odobnoma fanlari esa ukuvchilarni milliy urf odatlarimiz. odob axlokimiz, tarbiyani 

mustaxkamlash uchun odobnoma fanlari kiritildi. 

Avlod-ajdodlarimiz asarlarini, ularning tarixini ukitish uchun eski yozuv fani xam dars 

katorlaridan urin oldi. 

Uzbekistonda yuksak chukkiga erishishi, boshka mamlakatlar bilan mustaxkam aloka 

urnatishi uchun, boshlangich sinflarga ingliz tili fanlari utkazilmokda.Xammamizga ma‘lumki 
2000 yilda jamiyatimiz lotin yozuvi asosida yangidan tiklanadi. Shuning uchun bolalarni lotin 
yozuvchiga asoslangan alifbo yordamida ukitish juda keng ommalashtirildi.