Maktabgacha yoshdagi

Xotira sifatlari
xotirani qo‘llash, ya’ni muayyan vaqt ichida 
odam esda qoldiradigan narsalar yoki faktlar miqdoriga, esga tu-
shirishning aniqligiga, esda olib qolish tezligiga, o‘zlashtirilgan 
ma’lumotning qanchalik uzoq esda saqlanishi, xotiraning tay-
yorligi, ya’ni talab etilgan narsani tezda esga tushira olish qo-
biliyati nazarda tutiladi. Xotiraning ana shu ko‘rsatib o‘tilgan 
xususiyatlari kimdaki yetarli rivojlangan bo‘lsa, shu odamning 
xotirasi yaxshi xotira hisoblanadi. Xotira xususiyatlari shaxsiy 
fazilat sifatida odam qobiliyatlarining rivojlanishiga, faoliyati-
ga ta’sir ko‘rsatadi. Narsalarni oson esda olib qoluvchi kishi-
ga qaraganda, xotirasi u qadar yaxshi rivojlanmagan odamning 
vaqti ham, kuchi ham ko‘p sarf bo‘ladi. Ko‘pgina kasb-hunarlar 
uchun yaxshi xotira kerak.

---

138
Kontrastlik
Obraz
Izdoshlik
So‘z-ma’no
O‘xshashlik
Emotsional
Motor-harakat
ASOTSIATSIYALAR
XOTIRA TURLARI
Xayoliy 
tassavurlar
Xotira 
tasavvurlari
Tasavvurlar
XOTIRA 
JARAYONI
Ixtiyoriy
Ixtiyoriy
Ixtiyorsiz 
Qisman
Operativ
Tez-tez
Sekin-tez
Ixtiyorsiz
Ma’nosiga
tushunish
Mexanik
Batamom
Fenomenal
Tez-sekin
Sekin-sekin
Xotiradagi 
individual 
farqlar
Esda olib 
qolish
Esda saqlab 
turish
Unutish
Esga
tushish 
(tanish)
XOTIRA

---

139
Xotiradagi individual farqlar:
– materiallarni tez va puxta esda qoldiruvchi, sekin unutuvchi 
kishilar;
– materialni tez, ammo bo‘sh o‘zlashtiruvchi, tez unutib 
qo‘yuvchi kishilar;
– materialni sekin esda qoldiruvchi, ammo o‘zlashtirgan ma-
terialni xotirasida uzoq vaqt esda saqlovchilar;
– ma te rialni sust o‘zlashtiruvchi va tez unutuvchi kishilar.