Maktabgacha yoshdagi

1. Biologik ehtiyojlar. 
Tabiiy ehtiyojlarda inson faoliyatining 
faolligi, o‘z shaxsiy hayotini himoya qilish, o‘z avlodi hayotini 
saqlash, uni qo‘llab-quvvatlash uchun zaruriy shart-sharoitlar-
ga tortilganlik, tobelik aks etadi. Shuningdek, tabiiy ehtiyojlar 
tarkibiga odamlarning ovqatlanish, tashnalikni qondirish, jinsiy 
moyillik, uxlash, issiq va sovuqdan saqlanish, musaffo havoga 
i ntilish, tana a’zolariga dam berish ham kiradi. Tabiiy ehtiyoj-
lar uzoq vaqt davomida qondirilmasa, oqibatda inson halokat-
ga mahkum bo‘ladi, o‘z sulolasi hayoti va faoliyatini xavf ostida 
qoldiradi.
2. Ijtimoiy ehtiyojlar
bu madaniy, moddiy, ma’naviy, mehnat 
qilish, bilish, estetik ehtiyojlardir. Ehtiyojlar ikki guruhga 

---

64
bo‘linishiga qaramasdan shaxsdagi har qanday ehtiyojlar ham 
ijtimoiylashgan bo‘ladi, ya’ni ular o‘sha jamiyat va muhitdagi 
qadriyatlar, madaniy normalar va insonlararo munosabatlar xa-
rakteriga bog‘liq bo‘ladi (kundalik ovqatlanish, to‘ydagi ovqat-
lanish).
Madaniy ehtiyojlar, madaniyat to‘g‘risida mulohaza yuritil-
ganda, uning ijtimoiy ildizlari kishilik tarixining dastlabki man-
balari bilan uzviy bog‘lanib ketishini ta’kidlab o‘tish lozim. Lekin 
tabiiy ehtiyojlar madaniy ehtiyojlar bilan o‘zaro uyg‘unlashgan 
bo‘lib, birinchisi ikkinchisini taqozo etadi, chunki ular biri-biri-
ning negizidan kelib chiqadi. Shu bois madaniy ehtiyojlar obyek-
tiga tabiiy ehtiyojlarni qondiruvchi uy-ro‘zg‘or buyumlari, mehnat 
faoliyati orqali boshqa kishilar bilan bog‘lanish vositalari, madaniy 
aloqalar o‘rnatish usullari, shaxslararo muomalaga kirishish us-
lublari, ijtimoiy turmush zaruriyatiga aylangan narsalar, o‘qish va 
tajriba orttirish yo‘llari kiradi.
Psixologiya fanida ehtiyojlar o‘z xususiyatiga ko‘ra