Maktabgacha yoshdagi

Psixologik diagnoz (diagnosis grekcha aniq-
lash, bilish degan ma’noni anglatadi) shaxs individual-psixologik 
xususiyatlarining hozirgi holatiga baho berish, rivojlanishini ol-
dindan aytib berish (prognoz qilish) va psixodiagnostik tekshiruv 
vazifalaridan kelib chiqib, tavsiyalar ishlab chiqishga qaratilgan 
psixolog faoliyatining so‘nggi natijasidir.
Psixodiagnostik tadqiqotlar amaliyotida psixologik diagnoz 
qo‘yishning 3 bosqichi farqlanadi:
1) simptomatik diagnozda dasturi mavjud har qanday EXM 
bajarishi mumkin bo‘lgan tadqiqotdan olingan natijalar qayta ish-
lanadi;
2) etnologik diagnozda (kelib chiqish sabablari) biror xususi-
yatning mavjudligini emas, balki uning vujudga kelish sabablari 
ham hisobga olinadi;
3) tipologik diagnozda sinaluvchi shaxs tuzilishidan olingan 
natijalarning ahamiyati va o‘rni aniqlanadi.
Bolalarni psixodiagnostik tadqiq qilish yosh xususiyatlariga, u 
yoki bu yosh davri uchun yetakchi faoliyat turining ta’siriga, in-
dividual tipologik tavsifnomalarning taraqqiyot darajasiga bog‘liq 
ravishda ba’zi xususiyatlarga ega. Bola taraqqiyotining har bir 
yosh davri bolalar bilan ishlashning usullari va vazifalarini ta-
lab qiladi.
Kichik yoshdagi bolalarni psixodiagnostik tekshiruv yosh va 
pedagogik psixologiyaning sohasi hisoblanadi. Olingan natijalar 
yordamchi xarakterga ega bo‘lib, pedagog tomonidan bola psixik 
taraqqiyoti xususiyatlarini aniqlashda qo‘llaniladi. Bunda ta’lim 
va tarbiya dasturi, turli hayotiy sharoitlarda: faoliyatda, muloqot-
da va boshqalarda (shaxs xulq-atvori xarakteristikalarini tuzish-
da) hisobga olinadi.
Eksperimental tadqiqotdan olingan natijalar oilada, bog‘chada, 
maktab va boshqa jamoat joylarida individual va guruhiy tarbiya-
viy-pedagogik tadbirlar sxemasini tuzishda qo‘llanishi mumkin. 
Tarbiyachi o‘z ishida doimo bolalar psixofizik taraqqiyoti ma-
salalari bilan to‘qnashadi. Uni vaqtinchalik natijalargina emas, 

---

405
(masalan, yarim yillikning oxiriga kelib bolalarning egallagan 
ko‘nikma, malakalari kabi), balki u yoki bu jismoniy va ruhiy si-
fatlar rivojlanishining istiqbollarini aytib beradigan natijalar qi-
ziqtiradi.
Bolalar bog‘chalarida psixodiagnostik tadqiqotlar quyidagi 
vazifalarni hal qiladi: