Maktabgacha yoshdagi bolalar psixologiyasi

Nutq shakli oddiy, tushunarli bo‘lsin. Ko‘gazmali taq- qoslash, o‘xshatish, ifodalilik ham yaxshi ta’sir etadi.

Eshituvchilar diqqatini bo‘shashtirmasdan, hatto uni oshirish ham zarur.

Ortiqcha (sheva va «shunday qilib», «demak», «ana», «anaqa» va shu kabi) mazmunsiz so‘zlarni ishlatmaslik, qisqa gapirish karak.


353

7. 
   Nutqni uzmay gapirish bu — notiqning keraksiz, ortiq- cha gaplarga to‘xtalmasdan, nutqning yangi qismiga o‘tishidir.
   
8. 
   Qisqa chekinishlar ham qilish mumkin, bunday cheki- nishlar yengil, hatto komik xarakterda bo‘lishi va ayni vaqtda nutqning ana shu joyiga tegishli mazmun bilan bog‘lanishi lozim.
   
9. 
   Nutq oxirida xulosa qilish, ya’ni uning muqaddimasi bi­lan bog‘lash lozim.
   

Shunday qilib, tarbiyachi nutqining boyligi bolalar bilan mu- nosabatga kirishishni, ya’ni «bola tili»ni bilish hamda tarbiya- chining o‘z-o‘zini tayyorlashda eng muhim xususiyatlardan biri hisoblanadi. Buning natijasida u bolalarda zarur his-tuyg‘u hosil qiladi va shu bilan birga ularga zarur tarbiyaviy ta’sir ko‘rsatib, jonli fikr uyg‘otadi va emotsional o‘lchovda, ishonarli hamda tushunarli, yorqin gapirishni o‘zlashtirishiga yordam beradi.

Nazorat savollari:

1. 
   Bog‘cha yoshida nutqning o‘sishi xususiyatlari nimalar- da namoyon bo‘ladi?
   
2. 
   Bola nutqining o‘sishiga oila muhiti qanday ta’sir ko‘rsatadi?
   
3.