Мактабгача таьлим муассасалари тарбияланувчиларининг ақлий тафаккурини шакиллантиришда инноватцион технологияларнинг ўрни

Ишнинг вазифаси: 1-4 синф ўқувчиларни жисмоний тарбия дарсларда сколиоз касаллигини олдини 
олиш учун ишлаб чиқилган машқларни самарали восита ва усулларни танлаш орқали керакли натижасига 
эришиш; 
Тошкент шаҳридаги 4 - сонли махсус мактаб-интернат сколиоз билан оғриган ва узоқ муддатли 
муолажага муҳтож болаларга мўлжалланган сиҳатгоҳ туридаги муассасаси саналади. Узоқ муддатли 

---

244 
даволанишга муҳтож болалар билан реабилитацион ва тикланиш ишларини олиб бориш ушбу муассасанинг
вазифаларидан биридир. Баларни соғлиги доимо текшириб турилади ва болани бошқа муассасага ўтказиш 
қарори ушбу муассаса педагогик кенгаш бошқа тиббий ва педагогик ишчиларнинг хулосаларига мувофиқ 
тарзда чиқарилади. 
Шу ўринда сколиоз касаллаикларининг қуйидиги турларини кўриб чиқамиз: 
Сколизнинг клиник ҳолати. Бу ҳолатнинг фактори сифатида гавданинг қийшиқлиги бўлиб, буларнинг 
даражасига қараб тўртга бўлинади (11, 25, 28, 41, 46). 
I даража – гавданинг 5
0
дан 10
0
гача 
II даража – гавданинг 11
0
дан 30
0
гача 
III даража – гавданинг 31
0
дан 60
0
гача 
IVдаража – гавданинг 60
0
юқори ҳолатлари. 
Сколиознинг барча даражаларининг олидини олишда ва уларни реаблитация қилиш қисман бўлсада 
жисмоний тарбия ва спортга боғлиқдир. Шу мақсадда жисмоний тарбияни инсон организмининг функционал 
ҳолатини мақсадли ўзгартириш жараѐни сифатида қараѐтиб, унинг ҳаѐтий фаолиятининг асосий биологик 
қонуниятларини эътиборга олиш зарур. Бундай қонуниятлар атроф-муҳитнинг ўзгарувчан шароитларига 
мослашувчанликни – гомеостаз ва мослашишни тушунтириб беради (25). 
Бу асосий хусусиятлар тирик организмнинг индивидуал ривожланиш жараѐнида унинг ―биологик 
ишончлилигини‖ таъминлайди. 
Биологик тизимнинг ишончлилиги деганда организмдаги жараѐнларни бошқаришнинг шундай 
даражасини тушуниш керакки, бу даражада фавқулодда сафарбар қилиниш ва янги шароитларга мослашишни 
кафолатловчи ўзаро алмашувчанлик билан ҳамда дастлабки даражага тез қайтиш билан уларнинг оптимал 
кечиши таъминланади. 
Ушбу қонуниятга мувофиқ зачятие дан тортиб, то табиий якунига қадар бўлган бутун ривожланиш 
йўли ҳаѐтий имкониятлар заҳираси мавжудлиги шароитларида ўтади. Бу ҳақида имкониятлари ташқи 
муҳитнинг ўзгарувчан шароитларида ҳаѐтий жараѐнларнинг ривожланишини ҳамда оптимал кечишини 
таъминлайди. 
Организмнинг иккита фундаментал хусусиятларига гомеостаз ва мослашиш қобилиятига тўхталиб 
ўтамиз. Улар организмнинг ўз-ўзини бошқарувчи тизим сифатидаги ҳатти-ҳаракатларини тушунтириб беради. 
8-11 ѐшдаги ўқувчилар организмидаги гавда тузилишида асорат ҳолати (дастлабки кўрсаткич) 
Хулоса: Педагогик кузатувлар таҳлили шуни кўрсатдики, шуғулланувчиларнинг антропометрик
кўрсаткичларида фронтал ва согитал текислик бўйича сколиоз касалликларини асорати бўйича тиббий 
гуруҳларда педагогик тажрибадан сўнг жуда яхшиланди, яъни ижобий ўзгариш бўлди. Шу ўринда ишлаб 
чиқилган 5 босқичли махсус машқлар мажмуаси ўқувчилар организмини ва улар томонидан амалга 
ошириладиган жисмоний машқларни бажаришда қийинчиликларга ортиқча дуч келмаган ҳолда давом 
эттирилганлиги айтиб ўтиш мумкин.