Maktabda tarix faning mazmuni va tuzilishi

Tarix o`qitishning asosiy maqsadi, maktabda o`qitiladigan boshqa fanlar singari, o`zligini anglash tarbiyasidan iboratdir. Bu maqsad bir butun, qator ta‘lim-tarbiya vazifalaridan tashkil topadi. Maktabda tarix o`qitish vazifasi o`quvchilarda ongli dunyoqarashini shakllantirishdan iboratdir. Tarix o`qitish jarayonida bu bosh vazifa bilan birga yoshlarni mehnatga ongli munosabatda bo`lishi ruxida, o`zbek xalqining tarixiy o`tmishi, o`zligi ma‘naviyati ruxida, huquqiy tarbiyalash, ularni bilish va ijodiy ishlash va malakalarini ham amalga oshirib boriladi.
Tarix o`qitish deganda, tarixiy materiallar vositasida o`quvchilarga bilim berish ularni o`zligini anglash bu haqiqat davlat siyosati darajasiga ko`tarish ruxida tarbiyalash va kamol toptirish vazifalarini amalga oshirish uchun zarur bo`lgan jarayonni, ya‘ni o`qituvchi va o`quvchilarning ilmiy (ichki) o`quv xarakatlari (tashqi) jarayoni tushuniladi.
Tarix kursining mazmuni deganda birinchi navbatda tarix dasturi va darsligada belgilab berilgan tarixiy bilimlar kulami o`quv metariallari: uning mazmuni, tarixiy faktlarni taxlil qilish asosida kelib chiqadigan xulosalar va umumlashtirishlar, o`quvchilarning tarixiy materiallarni o`zlashtirish va olgan bilimlardan foydalana bilish sohasidagi o`quv usullari, ko`nikma va malakalari sistemasi, shu jumladan, ularni ilmiy tadqiq qilish ishlarining eng oddiy formalarini egallashlari ko`zda tutiladi. Tarix o`qitishning tashkil qilish deganda, tarix o`qitishni va o`quvchilarning o`rganishlarini tashkil etish, ularning o`rganish faoliyatini o`qituvchining boshqarishiga yordam beradigan metod va metodik usullar, o`quvchilardagi mavjud bilimlarni ishga solish va ularni ijodiy bilishga yo`naltiradigan topshiriqlar sistemasi hamda ta‘limning turli shakllari (dars, seminar mashg`ulotlari va boshqalar) tushuniladi.
O`qitishning natijalari deganda esa, maktabda tarix o`qitishning maqsad va vazifalari, mazmunini muvaffaqiyatli ravishda amalga oshirishlishi, o`quvchilarning tarix fani asoslarini, tarixiy materiallarga mos samarali metod va usullari bilan va bilimlardan foydalana bilish malakalarini puxta o`zlashtirishlari, shu asosda ilmiy dunyoqarashi va komil insonni boshqa zaruriy sifatlarini tarbiyalash, o`quvchilarning tarixiy tafakkurini, tasavvuri va nutqini, maxsus va umumiy qobiliyatlarini ustirish ko`zda tutiladi.
Shundan qilib, maktab tarix ta‘limi jarayonining yuqoridagi umumiy qonuniyatlari quyidagi ob‘ektiv va qat‘iy takrorlanadigan aloqalarda namoyon bo`ladi: o`qitishning maqsadi-uning mazmuni bilan belgilanadi, o`qitishning sa-marasi esa o`qitishda oshirilgan qat‘iy ijobiy natijalar bilan tekshiriladi, ya‘ni tarixiy bilimning sifati, tarbiya va o`quvchilarning kamol topishi darajasi bilan o`lchanadi.
Maktab tarix kursi mazmunan juda boy va xilma-xildir. Tarix kursining mazmuni maktabda uni o`qitish va o`quvchilarning o`rganish faoliyati orqali ularning ongiga, tarbiyasi va tafakkuriga ta‘sir ko`rsatadi, ularning kamol topishiga yordam beradi.