Maktab yoshidagi bolalar uchun kiyim loyihalashning

1.2. Bolalar gavda tuzilishi va fiziologiyasi
Bolalarda organlarning tarkib topishi va organizm to’qimalarining shakllanish
jarayoni amalga oshadi. Bolalar miya hujayralarida ro’y berayotgan takomillashish
ularning aqliy va jismoniy faoliyatlariga ham katta ta’sir o’tkazadi. Ular
faoliyatining asosiy qismi atrofni kuzatish bo’lib qoladi. Bu jarayonda bolalar har
bir predmetni ushlab ko’rishga intiladi. Atrofni o’rganish mobaynidagi
harakatchanlilik ularning fiziologiyasiga o’z ta’sirini o’tkazadi [6].
Yangi tug’ilgan qiz bolaning o’rtacha og’irligi 3,3 kg bo’ladi, o’g’il bolalarniki
3,4kg bo’ladi. Bolaning og’irligi tug’ilganidan bir oyda 600gr, ikkinchi oyda
800gr.ga ortadi. Chaqaloqning bo’y uzunligi 50 sm bo’ladi. Bir yilda bolaning
bo’yi 25 sm ortadi, bolaning 2-3 yoshda bo’yi har yili 6-8 sm o’sadi, 4dan 7
yoshgacha 5-7 sm o’sadi. Yangi tug’ilgan bolaning bosh aylanasi, ko’krak
qafasining aylanasidan katta bo’ladi, bosh aylanasi 34sm, ko’krak qafasining
aylanasi 33 sm bo’ladi, so’ng har yili 2 sm ortib boradi, 6 yoshda bola boshining
aylanasi 51sm, 10 yoshda 52 sm, 15-16 yoshda 53 sm bo’ladi. Shu yoshgacha
bo’lgan bolalarning kiyimi keng bo’lishi shart. Konstruksiyasida gorizontal
bo’linish chiziqlari loyihalansa, qornidan teparoqda joylashtiriladi. Bolaning
qomatini xushbichimroq ko’rsatish maqsadida buyum uzunligi tizzadan tepada
qilib loyihalanadi.
Yasli yoshidagi va maktab yoshidagi o’g’il va qiz bola qomatlarining farqi oz.
Bu yoshdagi bolalarga harakatchanlilik xosdir. Qizlar kiyimi uchun sal yopishib
turadigan trapetsiyasimon va to’g’ri siluetlar tavsiya etiladi. Yenglar o’tqazma,
yaxlit va reglan bo’lishi mumkin. Bolalarning tez o’sadigan davri 7 yoshdan
14-15 yoshgacha bo’lgan davrni ifodalaydi.
Bolalarning tanasi, tana kengligining konkret qismlari va kiyim tuzilishi
ularning turli yoshdagi tana asoslariga bog’liqdir. Yosh bolalar yil sayin har xil
rivojlanadilar. Bo’y uzunligi, oyoq, qo’l va boshning tuzilishi bolalar yoshini
belgilaydi. Bolalar tanasining shakli va o’lchamlari o’sish davrida doimo o’zgarib

---

18
turadi. Ayniqsa, gavda mutanosibligida keskin farqlar sezilarli bo’ladi. Yangi
tug’ilgan chaqaloqning bosh uzunligi tana uzunligining 1/4 qismini tashkil qilsa,
o’smir bolalarda esa 1/8 qismiga teng. Chaqaloqlarda bo’yin kalta, qorin chiqqan
va uzun, oyoq qo’lga nisbatan kalta bo’ladi. Bolalarni o’sish davrida gavda
qismlari bir tekisda rivojlanmaydi. Qo’l va oyoqlar tez o’sadi, o’smirlik davriga
kelib oyoq besh marta, qo’l to’rt marta uzaygan bo’ladi [7]. Bu davrda bola
tanasidagi nomutanosiblik o’z-o’zidan yo’qola boshlaydi, tana massasi bilan
yurakning hajmi o’rtasidagi munosabatda uyg’unlik, orqa umurtqa suyaklari bilan
tananing tuzilishida muvofiqlik vujudga keladi.Bolalar yoshi ortib borgani sari
ularning gavda tuzilishlari ham rivojlanib boradi va maktab davrida to’laligicha
shakllanadi (1.6-rasm