Yurak auskultatsiyasi, normal va patologik shovqinlar

---

 

 

Yurak auskultatsiyasi, normal va patologik shovqinlar 

 

Auskultasiyaning umumiy qoidalariga - ko’krak qafasining yetarli ochiqligi va tinchlikni taminlash (xona 

va bemor)kiradi. 

Xususiy  qoidalaridan  quyidagilarga  axamiyat  berish  lozim  -  bemorni  yuragi  xar-xil  vaziyatida 

eshitiladi.Odatda vrach bemorning o’ng va old tarafida joylashadi. 

 

Yurak klapanlari joylashgan yerlarining proeksiyasi: 

a) Mitral klapan, chap tomonda III qovurg’aning to’sh suyagiga tutashgan joyga to’g’ri keladi. 

b)  Uch  tavaqali  klapan,  chapdan  III  va  V  qovurg’aning  to’sh  suyagiga  birlashgan  yerining  o’rtasida 

joylashgan. 

v) o’pka arteriyasi klapanlari, to’sh suyagining chap tomonida II qovurg’a oralig’ida joylashgan. 

g)  Aorta  klapan,  III  qovurg’ani  chap  va  o’ng  tomonidan  to’sh  suyagiga  birlashgan  yerining  o’rtasida 

joylashagan. 

 

Yurakning eshitish nuqtalari quyidagicha: 

I. mitral klapan – yurak cho’qqisida. 

2. Uch tavaqalari klapan – qilichsimon o’simtaning asosida. 

3. O’pka arteriyasi klapan – to’sh suyagining chap tomonida III qovurg’a orlig’ida eshitiladi. 

4. Aorta klapan – II qovurga oralig’ida to’sh suyagining o’ng qirrasida eshitiladi. 

 

Yurakning eshitish tartibi: 

Mitral klapan, aortal klapan, o’pka alteriyasi klapani, uch tavaqali klapan, Botkin nuqtasi. 

 

Yurak tonlarining komponentlari. 

Sog’lom odamda, barcha eshitish nuqtalarida ikkita ton, ritmik kaytalanuvchi ton eshitiladi. 

I ton sistolik deb ataladi, chunki sistola fazasida, paydo bo’ladi. 

 

I ton bir necha komponentlardan iborat: Klapan komponenti, mushak komponenti, tomir komponenti, 

bo’lmacha komponenti. 

II ton diastola fazasida tashkil topadi va shuning uchun diastolik ton deb ataladi. 

 

ll ton ikkita komponentdan iborat: klapan komnonenti (aorta va o’pka) komponenti. 

 

Tonlarning xususiyati. 

 

Tonlarning farqli belgilari deb quyidagilar xisoblanidi: 

I  ton  –  sistolik,  yurak  cho’qqisida  va  xanjarsimon  o’simtaning  ostida  aniq  eshitiladi,  davomiyroq,  yurak 

cho’qqisining turtkisi bilan to’g’ri keladi. 

II ton – diastolik, yurak asosida yaxshi eshitiladi, qisqaroq. 

Soglom  odamlarda  ikkala  tonlarni  kuchayishi,  Ko’krak  qafasi  ingichka  odamlarda  va  jismoniy 

zo’riqishda, psixik qo’zg’alishlarda ro’y beradi. 

Ikkala tonlarni pasayishi, Ko’krak qafasining muskullari kuchli rivojlanganda yoki teri osti yog qatlami 

kattalashganda bo’ladi. 

II  tonni  II  qovurg’a  oralig’ini  chap  tomonida  kuchayishi  -  kichik  qon  aylanish  doirasida  qon  bosimini 

ko’tarilishini belgisi deb xisoblanadi. 

---

 

II  tonni  II  qovurg’a  oralig’ini  o’ng  tomonida  kuchayishi  -  katta  qon  aylanish  doirasida  qon  bosimi 

ko’tarilishini belgisi xisoblanadi va aterosklerozda ham yuz beradi. 

I tonni yurak cho’qqisida kuchayishi - ko’proq mitral stenozda va taxikardiyada kuzatiladi. 

I  tonni  yurak  cho’qqisida  pasayishi  -  miokardit,  kardioskleroz  va  2  va  3  tavaqali  klapan  paroklarida 

kuzatiladi. 

II tonning aorta nuqtasida pasayishi - aorta paroklarida uchraydi. 

II tonning o’pka arteriyasi nuqtasida pasayishi - o’pka arteriyasi klapanlarining paroklarida uchraydi. 

Shu bilan birga tonlarning ikkiga bo’linishi ajralishi kuzatiladi. Bu bo’linish va ajralish bir jarayonning ikkita 

bosqichi hisoblanadi. Agar ikkiga bo’lingan tonlar alohida eshitilmasa bu xolat ajralish xisoblanadi. 

1-chi tonning bo’linishi yurakda patologik jarayon ro’y berganini bildiradi. 

II tonning bo’linishi ko’proq uchraydi - U mitral stenozda uchraydi ,kichik qon aylanish doirasida bosim 

oshganda, chap II qovurg’a oraligida eshitiladi, aortal bosim oshganda o’ng II qovurg’a oraligida eshitiladi. 

Ayrim  vaqtlarda  tonning  ikkiga  bo’linishi  qo’shimcha  ton  paydo  bo’lishi  bilan  bog’liq.  Masalan:  mitral 

klapan ochilishidagi qushimcha ton, "bedana ritmini" eslatadi. 

Shuningdek 3 tali ritm chap qorinchaning miokardi bo’shashganda paydo bo’ladi va "galop ritmini" eslatadi. 

 

Yurak shovqinlari. Shovqinlarning tasnifi va paydo bo’lish omilliri. 

Yurak  auskultasiyasida  ularni  eshitilish  xarakteriga,  optimal  eshitish  nuqtasiga,  shovqinning  xarakteriga, 

yonaluvchanligiga,  shovqinning tonlar bilan nisbatiga ahamiyat beriladi,. 

Yurak  nuqsonlarida  sistolik  shovqinlar  2  va  3  tavaqali  klapanlar  yetishmovchiligida,  aorta  va  o’pka  

arteriyasi og’ir stenozida paydo bo’ladi.