Maktab yoshidagi bolalar jismoniy tarbiyasi uslubiy

3.6. Jismoniy mashqlar texnikasi

Texnika  to‘g‘risidagi  tushunchani  pedagogik  yoki 

biomexanik nuqtayi nazardan o‘rgansa bo‘ladi.

Pedagogik  nuqtai  nazardan  jismoniy  mashq  texnikasi 

deyilganda harakatlartiruvchi ta’sirni bajarishning eng samarali 

usuli tushuniladi.

---

18

Samaradorlik  o‘quvchilar  organizmiga  eng  oqilona  ta’sir 

o‘tkazishi  bilan  ifodalanadi.  Ammo  ulardan  eng  oqilonasi 

texnikaviy bajarilish deb ataladi. Masalan, har xil usullar bilan 

suzish mumkin (krolli, chalqancha va boshqalar), biroq ba’zilar 

klassik usullarning birortasidan ham foydalanmasdan suzadilar. 

Jismoniy  mashqlar  texnikasi  muntazam  rivojlanadi: 

odatlangan  texnika  takomillashtiriladi,  ba’zida  esa  usullar 

barham  topadi,  yangilari  tuziladi.  Bu  jarayon  qator  sabablar 

bilan belgilanadi:

1.  Sport  tayyorligi  darajasiga  talablarning  muntazam 

o‘sayotganligi.

2. Harakatlar bajarilishning ko‘proq mukammallashgan 

usullarini  uzluksiz  izlash  muvofiq  tekshirishlar  natijasi  va 

rolining oshishi.

3. Yangi sport jihozlarining yuzaga kelishi.

Jismoniy mashq texnikasi yetakchi sportchilar (ushbu vaqt 

uchun)  harakati  bajarilish  usullarini  amaliyotda  tekshirish  va 

ilmiy tahlilning izlanish natijasidir. Bunday zamonaviy texnika 

harakatni bajaruvchilarning barchasi uchun teng darajada eng 

oqilona asosni aks ettiradi va shu sababli andozali texnika deb 

ataladi.

Harakatlarga ta’sir etuvchi harakatlarning ahamiyatliligi 

bir xil emas. Shuning uchun texnika detallarga ajratish qabul 

qilingan. Harakatning ajralib turuvchi belgilarini aks ettiruvchi 

harakat  texnikaning  asosini  tashkil  etadi.  U  belgilangan 

harakatni  bajarish  uchun  mutlaqo  majburiydir.  Texnika 

asosining harakatlardan birini bajarishga qaratilgani umuman 

harakatni  buzib  ko‘rsatishga  olib  keladi.  (masalan,  gavda  va 

oyoqlar harakatining xarakteri yugurib kelish bilan uzunlikka 

sakrashni bajarishdagi uchishning bir-biridan farqi texnikasini 

ajratishga imkon beradi).

Texnika  asosida  yetakchi  harakat  ajraladi,  ya’ni  harakat 

---

19

birinchi navbatda, harakatning natija ko‘rsatishi bilan bog‘liq. 

Masalan, suyanib sakrash vaqtida qo‘llar bilan siltanish.

Harakat faqat bitta harakat uchun xos emas. Masalan, 

sakrashda  har  xil  usullar  bilan  uzunlikka  yugurib  borish 

bilan  sakrash.  Masalan,  yuqoriga  sakrash  vaqtida  oyoq  bilan 

siltash  harakati  detallarining  o‘zgargan  shakli  –  texnikani 

individuallashtirishning asosiy yo‘lidir.