Maket Akusherlik 2013. pmd

SUT BEZLARI

Sut bezlari (

mammae

) shingilga o‘xshash tuzilgan (12-rasm, 

a

)

.

Sut bezining parenximasi birtalay pufakchalardan (alveolalardan)

tarkib topgan. Bu pufakchalar sut chiqarish yo‘li (

ductus lactife-

rus

)ning atrofida joylashadi va shu yo‘lning kanaliga tutashadi. Bez

to‘qimasiniig bunday o‘choqlari birga qo‘shilib, yirik pallachalar-

ni hosil qiladi. Bez epiteliysi sekret chiqarish vazifasini o‘taydi.

Bez pallalari o‘rtasidagi tolali qo‘shuvchi to‘qimada elastik to-

lalar va yog‘ bor.

Sut bezidagi pallalar soni 15—20 taga yetadi, har bir palla-

ning sut chiqarish yo‘li bor, alveolalar bilan bog‘langan hamma

---

54

mayda yo‘llarning sekreti sut chiqa-

rish yo‘liga quyiladi. Har bir palla-

ning sut chiqarish yo‘li emchak uchi-

ga alohida-alohida (boshqa yo‘llarga

qo‘shilmasdan) ochiladi; emchak

uchida palla yo‘llarining soniga yarasha

15–20 teshik bor, bular sut teshiklari

deb ataladi. Har bir sut yo‘li emchak

uchiga chiqishdan oldin emchak uchi

tagida kengayadi (sut xaltachasi).

Bezning qabariq yuzasida emchak

uchi (

papilla mammae

) bor (12-

rasm, 

b

), u burishgan, pigmentlan-

gan nozik teri bilan qoplangan. Em-

chak uchi silindr yoki konus shaklida

bo‘lib, kattaligi har xil. Emchak uchi

ba’zan yassi hatto ichiga tortilgan bo‘-

ladi, bu esa bolaning emishini qiyin-

lashtiradi. Emchak ichi atrofidagi teri

pigmentlangan (emchak uchi atrofida-

gi doiracha, areola); rudimentar sut

bezlari hisoblanadigan Montgomeri

bezlari shu yerda joylashgan. Emchak

uchi va uning atrofidagi to‘garakchada

teriga yaqin yotuvchi muskul tolalari va nerv retseptorlari bor.

Qiz balog‘atga yetayotgan davrda sut bezining parenximasi zo‘r

berib rivojlana boshlaydi; tuxumdonning follikulyar gormoni sut

yo‘llarining taraqqiy etishiga, sariq tana gormoni esa alveolalarning

taraqqiy etishiga ta’sir ko‘rsatadi. Qiz bola balog‘atga yetgach sut

bezi to‘la rivojlanadi. Keksaygan ayollarda sut bezining parenximasi

sekin-asta atrofiyalanadi.

Sut bezi tegishli arteriya (

a. mammaria

)dan va qo‘ltiq arteriya-

sining shoxchalaridan qon oladi. Limfa tomirlari qo‘ltiq limfa tu-

gunlariga boradi.