Maket Akusherlik 2013. pmd

Bachadon naylari 

(

tubae uterinae,

 

salpinges

)ni tuxum yo‘llari

deb ham atashadi.

Bachadon naylari bachadonning yuqoridagi burchaklaridan

(tubidan) boshlanib, serbar boylamning yuqori chekkasi bo‘ylab

chanoqning yon devorlariga boradi-da, voronka (

ampulla tubae

)

shaklida tugaydi (3-rasm). Bachadon naylarining bo‘yi 10–12 sm,

eni har xil, bachadon burchagi yaqinida torroq, erkin uchiga to-

mon kengroq bo‘ladi. Bachadon naylariniig bo‘shlig‘i bachadon

bo‘shlig‘iga tutash; bachadon nayining shu joydagi interstitsial

qismidagi teshigi diametri 0,5–1 mm bo‘lib, istmik qismida bacha-

don naylarining bo‘shlig‘i kengroq, voronkalar sohasida esa nay-

larning diametri 6–8 mm ga yetadi. Nay voronkasi qorin bo‘sh-

lig‘iga ochiladi. Voronkaning erkin chekkasi shokila (fimbriya)lar

deyiladi. Bu shokilalar tuxumdondan chiqqan tuxumhujayraning

bachadon nayi bo‘shlig‘iga kirishiga yordam beradi.

Bachadon nayi quyidagi qismlarga bo‘linadi: 1) interstitsial

qismi (

pars intersitialis

) — bachadon devorining bag‘ridan

o‘tadigan qismi; 2) bo‘g‘iz yoki istmus qismi (

pars isthmica

) —

bachadon nayining o‘rtadagi bo‘limi; 3) ampulyar qismi (

pars

ampullaris

) — bachadon nayining kengaygan va voronka shaklida

tugaydigan qismi (3-rasm).

Bachadon naylarining devorlari uch qavat: shilliq parda,

muskul qavati va seroz qavat (qorin pardasi) lardan iborat.

---

48

Shilliq parda bachadon nayining ichki yuzasida uzunasiga ketgan

burmalarni hosil qiladi. Bachadon nayining ampulyar qismiga

borgan sayin bu burmalar ko‘payadi va kattalashadi. Shilliq parda

bir qavatli silindrik tukli epiteliy bilan qoplangan. Bu epiteliy

tuklari bachadon tomonga tebranib turadi, bachadon naylariga

tushgan tuxumhujayrani bachadon bo‘shlig‘iga borib tushishini

ta’minlaydi.

Muskul qavati uch qatlamli silliq muskullardan iborat. Tashqi

qatlam uzunasiga ketgan, o‘rta qatlam — gir aylana yotgan, ichki

(shilliq parda ostidagi) qatlam ham uzunasiga ketgan.

Bachadon nayining seroz pardasi serbar boylamning eng yu-

qori bo‘limidir; qorin pardasi bachadon nayini yuqoridan va ikki

yonidan qoplaydi, bu pardaning pastki bo‘limiga kletchatka taqalib

turadi, tomirlar va nervlar shu kletchatka orqali bachadon nayiga

o‘tadi.

Ilk bolalik davrida bachadon naylari tor va qing‘ir-qiyshiq bo‘-

lib, qiz o‘sgan sayin yozila boradi va bo‘shlig‘i kengayadi. Bacha-

don naylarining torligi va qing‘ir-qiyshiqligi ba’zan balog‘atga

yetish davrigacha qolishi mumkin (infantil naylar). Bachadon nay-

larining bunday tuzilishi urug‘langan tuxumhujayraning bachadon-

ga siljib borishiga imkon bermay, tuxumhujayraning nayga yopishib

qolishiga (bachadondan tashqaridagi homiladorlikka) sabab bo‘-

lishi mumkin.