Мажбуриятлар ва уларнинг турлари

МОЛ ЕТКАЗИБ БЕРУВЧИЛАР ВА ПУДРАТЧИЛАРГА
ТЎЛАНАДИГАН СЧЁТЛАР
Тўланадиган счётлар бу - етказиб берувчи ва пудратчиларга олинган товар-моддий бойликлар, ишлар ва ҳизматлар учун қисқа муддатли мажбуриятлар.
Кредитор қарздорлик агар бажарилган ишлар, кўрсатилган ҳизматлар ва етказилган товарларнинг пул воситалари товарланинг етказилган, ишларнинг бажарилган ва кўрсатилган ҳизматларнинг хақи хақиқатда юкланган кунидан 90 кун ичида ўтказилмаган бўлса муддати кечиктирилган бўлиб ҳисобланади, Қонунда келтирилган холатлар бундан мустасно ("Халқ хўжалигида ҳисоб-китоблар ўз вақтида ўтказилиши учун корхона ва ташкилотлар раҳбарларининг масъулиятини ошириш борасидаги чора-тадбирлар тўғрисида" Ўзбекистон Республикаси Президентининг 1995 йил 12 майдаги ПФ-1154-сон Фармони 2-банди).
Кредитор ва дебитор қарздорликнинг кечиктирилгани ва тўлов амалга оширилиши керак бўлган ўрнатилган муддатларнинг бузилиши холатида корхона ҳисобидаги мувофиқ воситаларнинг хақиқатда мавжудлигини тақдим этишда мансабдор шахсларга энг кам иш хақининг 10 дан 15 баробари миқдорида жарима қўлланилади (Маъмурий жавобгарлик Кодексининг 175 моддаси).
Мол етказиб берувчилар ва пудратчиларга бўлган мажбуриятлар қуйидаги счётларда акс эттирилади:
АЛОҲИДА БЎЛИНМАЛАР, ШЎЪБА ВА ҚАРАМ ХЎЖАЛИК
ЖАМИЯТЛАРИГА ТЎЛАНАДИГАН СЧЁТЛАР
Корхоналар юридик шахс ҳуқуқи билан шўъба ва қарам хўжалик жамиятларини тузишлари мумкин.
Шўъба корхона деб бош жамият томонидан назорат қилинадиган корхона тушунилади. Шўъба хўжалик жамияти бош жамият қарздорлиги учун жавобгар ҳисобланмайди. Бош жамият шўъба хўжалик жамиятига мажбурий кўрсатмалар беришга хақли, тармоқли хўжалик билан хамкорликда охирги тузилган битим, буюртмаларнинг бажарилган ишлари учун бирдай жавобгар бўлади.
Асосий жамиятнинг айби билан шўъба хўжалик жамияти банкротга учраган тақдирда сўнггиси унинг қарздорлигига оид субсидиар жавобгар бўлади.
Қарам хўжалик жамияти бўлиб, агар унинг овоз берувчи акцияларининг 20% дан ортиғи бошқа иштирок этувчи жамиятга тегишли бўлган жамият ҳисобланади.