Махсус таълим вазирлиги

Материалларни омборда ва бухгалтерияда ҳисобга олиш 
Омборларда ТМЗ лар омборчи томонидан миқдор кўрсаткичлари 
бўйича варақларда ҳисобга олинади (жадвалга қаралсин) 
Омбор варақлари ТМЗ ларнинг ҳар бир тури, нави, хили бўйича 
бухгалтерия томонидан очилади. 
Бухгалтерия унга хўжалик юритувчи субъект номи, варақа тартиб 
рақами, омбор рақами, ТМЗ номи, маркаси, нави, ҳажми, ўлчов 
бирлиги, номенклатура рақами, ҳисоб нархи ва бошқаларни ѐзади. 
Варақни олгандан кейин омборчи ушбу ТМЗ лар сақланадиган 
токча ѐки жойни кўрсатади. Сақланадиган жойга ТМЗ ларнинг нархи 
ва сони ѐзилган ѐрлиқ бириктирилади. 
Юқорида кўрсатилган ҳужжатлар асосида омборчи бу варақларга 
миқдор жиҳатдан ТМЗ ларнинг кирим ва чиқимини ѐзади. Ҳар бир 
ѐзувдан сўнг варақларда ТМЗ ларнинг қолдиғи ҳисоблаб чиқарилади. 
Аввалдан белгиланган кунларда (3-5 кунда бир марта) омборчи 
кирим ва чиқим ҳужжатларини топшириш рўйхатини икки нусхада 
ѐзади. Рўйхатнинг биринчи нусхасига дастлабки ҳужжатларни тикиб, 
уни бухгалтерияга топширади.
Материал бўлимининг бухгалтери бу рўйхат ва унга бирик-
тирилган ҳужжатларни синчиклаб тешириб чиққандан кейин бу тўғ-
рисида рўйхатнинг иккинчи нусхасини тасдиқлайди. Рўйхатнинг ик-
кинчи нусхаси омборчида қолади. 
Бухгалтер, аввало, омбордаги камѐб, қимматбаҳо ТМЗ ларнинг 
ҳақиқий қолдиқларини танлаб, назоратдан ўтказиб, бу тўғрида варақ-
ларга текшириш санасини ва имзо қўйиб, тасдиқлайди. Танлаб, тек-
шириш натижалари бўйича моддий жавобгар шахсларнинг ишида 
аниқланган камчиликлар тўғрисида маълумотлар махсус дафтарга 
ѐзилиб, бош бухгалтерга хабар қилинади.
Материаллар номенклатураси кам бўлганда омборларда омбор 
ҳисоби варақлари ўрнига варақларнинг зарур реквизитларини ўз 
ичига олган нав ҳисоби дафтарларидан фойдаланишга йўл қўйилади. 

---

187 
Ҳар ойнинг биринчи кунида омборчи варақлардаги ойнинг 
охирига бўлган қолдиқларни омбор бўйича қолдиқ дафтарига 
кўчиради. Бу дафтар ҳар бир омбор учун алоҳида очилиб, ойнинг 
охирги кунида омборчига берилади. Кейинги ойнинг 1-2 кунида 
омборчи бу дафтарни бухгалтерияга қайтаради. 
Қолдиқ дафтарининг ТМЗ қолдиғининг умумий суммаси бухгал-
терияда ТМЗ ҳаракати бўйича юритиладиган 10-қайднома маълумот-
лари билан солиштирилади. Сонларнинг тўғри келиши ҳисобот ойида 
омборда ва бухгалтерияда юритилган ҳисобнинг тўғрилигидан дало-
лат беради. 
Товар-моддий бойликларни ҳисобга олишни ташкил этиш 
услублари турличадир. Бухгалтерлик ва сальдо услублари шуларнинг 
энг кўп тарқалганларидандир. Ҳисоб-китобни қўлда юритиш шарои-
тида сальдо услуби бирмунча илғор услуб ҳисобланади. Бундай услуб 
бухгалтерлик услубига нисбатан қатор афзалликларга эга, ана шу 
афзалликлар мазкур услубнинг кўпроқ оммалашувини таъминлаган.