Mahsus fanlarni o‘qitish metodikasi faninidan

O’qituvchi faoliyatida muloqot madaniyati va psixologiyasi 
 
Muloqot  shaslararo  munosabatlarning  shunday  ko’rinishidirki,  uning 
yordamida  insonlarning    bir-birlari  bilan  o’zaro  munosabatga  kirishadilar.  O’zaro 
axborot almashinadilar bir-birlariga ta`sir o’tkazadilar. 
Shu  sababli  muloqot  ijtimoiy-psixologik  hodisa  sifatida  turmushning  barcha 
sohalarida  ishtirok  etib,  xamkorlik  faoliyatining  moddiy  ma’naviy  emosional 
qirralarining ehtiyoji sharoitida yuzaga keladi. 
Pedagogik  muloqot-pedagogik  ta`sirning  ajralmas  sifati  bo’lib, bu  o’qituvchi 
va  o’quvchilarning  ta`lim  tarbiya  jarayonidagi  professional  muloqot  bo’lib,  unda 
ma`lumot  almashinadi  va  o’qituvchilarga  o’quv-tarbiyaviy  ta`sir  o’tkaziladi. 
Bunda  ikki  yoqlama  muloqot  yuzaga  kelishi  lozim.  Uning  asosida  esa  o’zaro 
xurmat  va  ishonch  yotadi.  Pedagog  o’quvchilarbilan  muloqotga  kirishish 
jarayonida ulardan xurmat va ishonchni talab etadilar. Bu pedagogik ta`sirsamarali 

---

49 
 
yo’li bo’lib, tajribali pelagogo’quvchini o’z-o’zini xurmatlashga asoslangan xolda 
munosabatlarni tashkil etadilar va shuorqli munosabatlarni amalga oshiradilar. 
Muloqotning o’ziga xos 3 ta darajalari farqlanadi. Bular: 
1.
 
Makro  daraja  (katta)  -  insonlar  bilan  muloqot  qilish  barcha  axloq-odob 
me’yorlariga suyangan xolda amalga oshiriladi. 
2.
 
Mezo  darajada  (o’rta)  -  muloqot  ta`lim  mavzu  asosida  kechadi  (masalan,??? 
Mavzudan chekinmaslik) 
3.
 
Mikro daraja (kichik) -  muloqotning oddiy shakllari, savol-javob tarzida yuz 
beradi. 
Muloqotning  ko’yidagi  turlari  mavjud:  shaxslararo  (inson-inson),  shaxsiy-
guruxiy  (gurux-gurux),  ommaviy  komunikatsiya  (radio,  televidenie,  ro’znoma, 
jurnallar). (Davletshin.M.S. Umumiy psixologiya T.2002 yil. 62 bet). 
Pedagogik muloqotda ijodiylik quyidagilarga bog’liq: 
-
 
o’quvchilar bilan o’zaro birgalikda harakat qilish; 
-
 
o’quvchiga  ta`sir  qilishda  uning  xulq-atvorini  boshqarish,  o’zaro 
harakatning turli yo’llarini qo’llash; 
-
 
o’qituvchining o’z-o’zini boshqara olishi; 
-
 
O’zaro munosabatlar jarayonidagi ijodiylik harakatini saqlay bilish.