Mahsuldor qatlamlarni ochish va

5.3. Skin - samara ko„rsatgichlari natijalarining hisobi
Skin – samara ko‗rsatgichlarini aniqlash natijalari tahlil qilinganda ya‘ni, 
uning kattaligi konning geologik – fizik sharoitlariga va quduqlarni ishlatish shartiga 
bog‗liq holda keng oraliqlarda o‗zgaradi. Skin-samara 
ko‗rsatgichlarini 
Perm 
viloyatidagi qazib oluvchi quduqlardan olingan ma‘lumotlar asosida Chetirkin A.I. 
tomonidan tahlil qilinganda bu ko‗rsatgichlar manfiy -6
0
Cdan musbat +20
0
Cgacha 
kattaliklarni aniq sharoitlarda qobul qilishi aniqlashtirilgan [60,80]. Shuni e‘tiborga 
olishimiz kerakki, bu tadqiqotlar yuqori debitli (150 t/kun.dan katta) quduqlarda olib 
borilgan. Bu masalani o‗rganishning dolzarbligi G‗arbiy O‗zbekistondagi kam 
debitli konlarda olib borish tadqiqotlari rivojlantirilmoqda. 
5.1-jadvalda keltirilgan dastlabki ma‘lumotlar Kruk, G‗arbiy Kruk, 
Shakarbuloq Ko‗kdumaloq Rif osti va Shimoliy O‗rtabuloq konlarida olib borilgan 
gidrodinamik tadqiqotlar materiallarini qayta ishlashda foydalanilgan. Shuni 
belgilash zarurki, bu masalani o‗rganish uchun konni tanlash hech qanday aniq 
mezonsiz amalga oshirilgan, mavjud bo‗lgan quduqlarni gidrodinamik tadqiqot 
materiallari umumiy qobul qilingan talablari bo‗yicha olib borilgan. Bunda eng sifatli 

---

171
quduqlarni gidrodinamik tadqiqotlash quduqlarni sinash davrida olib borilgan, 
quduqlarni ekspluatatsiya qilish jarayonlarida juda kam olib borilgan va ko‗pgina 
holatlarda bu quduq tubi bosimini tiklanishi bilan tugallangan. Buning evaziga 
tadqiqot natijalari qayta ishlov berish uchun yaroqsiz deb topilgan. 
5.1-jadvaldan ko‗rinib turibdiki, tadqiqot olib boriladigan obektlarda 
mahsuldor qatlamlarning parametrlari, neftning xossasi, quduq tubi bosimining 
qiymati ekspluatatsiya qilinadigan quduqlarning sharoiti va tog‗-geologik 
sharoitlariga bog‗liq holda katta chegarada o‗zgaradi.
Masalan qatlamning samarali neftga to‗yinganlik samarasi 6 m.dan 59 
m.gacha, ochilgan qatlam qalinligi 1,8 m.dan 25 m.gacha, neftni gaz bilan 
to‗yinganlik bosimi 9,27 MPa.dan 29,5 MPa.gacha, g‗ovaklik koeffitsiyenti 0,0 - 
0,26, qatlam neftining zichligi 0,624 dan 0,801 t/m
3
, dinamik qovushqoqlik 0,42 dan 
1,3 mPa.sek, quduqning debiti 2,31 dan 175,2 m
3
/kun. Yuqorida keltirilgan 
parametrlardan ko‗rinib turibdiki, tadqiqot bilan amalda G‗arbiy O‗zbekistonning 
XV-PR, XV-P, XV, XVa, D31F gorizontlarning yuqori yura karbonat 
yotqiziqlarining hamma mahsuldor qatlam qirqimlarini egallab olgan. 
O‗tkazuvchanlik koeffitsiyenti, pezoo‗tkazuvchanlik, gidroo‗tkazuvchanlik 
koeffitsiyenti, quduqning keltirilgan radiusi, skin-omillarning ko‗rsatgichi, mahsullik 
koeffitsiyenti va gidrodinamik tugallanmaganlik koeffitsiyentlarining hisoblash 
natijalari 5.2-jadvalda keltirilgan. 
Shuni belgilash kerakki, dastlabki ma‘lumotlarga asosan quduq tubi bosimini 
egri tiklanish interpretatsiyasida qaysiki, ikkita koeffitsiyentga – g‗ovaklik 
muhitining va suyuqlikning elastiklik siqilishiga bog‗liq. Bu koeffitsiyentlar 
lobaratoriya sharoitida aniqlanadi lekin mavjud bo‗lmaydi. Shuning uchun ularning 
qiymati bir nechta kernlarning namunasidan aniqlanadi. Shuning uchun qoidaga 
muvofiq so‗rovnoma ma‘lumotlaridan olinadi. 
Muhitning elastiklik siqilish koeffitsiyenti Yakunin I.A. tomonidan o‗rnatilgan
korrelyatsiya bog‗lanishidan aniqlanadi [42]: 
β = (-10,13т
2
+ 6.56 т + 0,143) • 10-
5
, (3.18) 

---

бу ерда: 
т
– коллекторнинг g‗оваклиги.