Mahsuldor qatlamlarni ochish va

11.1-jadval 
Azotni suvda eruvchanligi. 
Bosim, MPa 
Haroratda gazni erishi. C (m
3
/m
3
) 
25
0
C 
50
0
C 
75
0
C 
100
0
C 
0,1 
0,014 
0,011 
0,009 
0,009 
2,5 
0,348 
0,273 
0,254 
0,256 
5,0 
0,674 
0,533 
0,494 
0,516 
10,0 
1,264 
1,011 
0,946 
0,986 
20,0 
2,257 
1,830 
1,732 
1,822 
30,0 
3,061 
2,534 
2,413 
2,546 
50,0 
4,141 
3,72 
3,58 
3,800 
Azot gazini zichligi 1,25 kg/m
3
ni tashkil etib, u og‗ir uglevodorodlar 
turkumiga kiradi, quduqqa haydalganda stvolni pastki qismida joylashadi. 
Azotni mavjudligi neft uglevodorodlar gazlari bilan to‗yinish bosimi ko‗taradi. 
Azot suyuqligini aralashmasini filtratsiyasi yuqori bosimda g‗ovaklik muhitiga 

---

405
suyuqlik filtratsiyasiga nisbatan tez kirib boradi. 
Azot bilan havo aralashmasini tarkibida 5% dan kichik kislorod bo‗lsa, neft 
quduqlariga haydalashida portlash sodir bo‗lishini oldini oladi.
11.2. Quduqqa azotni tashuvchi va haydovchi qurilmalarni qo„llanilishi 
 
Suyuq azotni quduqlarga tashib keltirishda azotli gazlashtirilgan qurilmalardan 
foydalaniladi. Neftgaz qazib olish sanoatida va eng yaxshi parametrlarga ega AGQ-
6000-500/200 yoki AGQ-8Q qurilmalaridan foydalaniladi (11.1-rasm). 
 
11.1-rasm. Azotli gazlashtirilgan qurilma 
AGQ qurilmasi KRAZ-219-B avtomashinalardan, TRJK-5 rezervuarlari 
botirilgan KV-6101 yoki TRJK-7 nasosidagi NJK-22M yoki NSG 500/200 suyuqlik 
azotli botma nasosdan tashkil topgan. 
Ta‘minlab beruvchi qurilmaning normal ishini va zahiradagi qismlaridan 
foydalanishni 5000 soat ishlash kafolati bilan yetkazib beriladi.
TRJK-5 rezervuarining tarkibiga suyuq azotli armatura bilan g‗ilofining idishi 
kiradi. G‗ilof va idish oralig‗ida fazo kukunli aerogel bilan to‗ldirilgan va 
vakuumlangan. Vakuumni ko‗chaytirish uchun seolit qo‗llaniladi. Idish X18N9T 
po‗latdan payvandlab tayorlangan. Rezervuarning tagiga po‗lat list o‗rnatilgan bo‗lib, 
bog‗lanmaning boshqa elementlari kabi X18N10T po‗latdan tayyorlangan. 
Idishning hajmi 5600 litrga teng maksimal ishchi bosim 0,25 MPA. Saqlashda 
rezervuardan 1,75 kg/soat azot parlanadi (20 
0
C haroratda va 0,1 MPa bosimga). 
Yo‗qotilishlarning hisobiga va qoldiq hisobiga AGK – DK qurilmasi 3500 m
3
gazsimon azotni ishlab beradi.

---

KV 6101 bosma nasosning rezervuari o‗xshash shaklda bajarilgan TRJK-5 
rezervuarining o‗lchamlaridan farq qiladi.
Rezervuardan suyultirilgan gazni bosim ostida uzatish uchun NJM – 29 m yoki 
12 NST 500 – 200 nasosi mo‗ljallangan. Suyuq azotni nasos 500 l/sek sarfda 22 MPa
bosimda uzatadi.
Nasos 13 kvt-li quvvatga ega bo‗lgan elektrdvigatelli reduktor orqali harakatga 
keltiriladi. Suyuqlik azotini uzatuvchi nasosni gazlashtirish ishlari bug‗latgichda 
amalga oshiriladi.
Bug‗latgich ilonsimon shakldan tashkil topgan bo‗lib, latunli naychadan 
bajarilgan va alyumeniyli g‗ilofi suv bilan to‗ldirilgan. Issiqlikni yo‗qotilishini 
kamaytirish maqsadida atrofidagi g‗ilofi termik izolyasiyalangan. Portlatgichlarda 
suvlarni qizdirish uchun quvvati 6 kvt kuchlanish 220 v bo‗lgan to‗qqizta quvurchali 
elektrqizdirgichlar o‗rnatilgan.
Bitta qurilmaning to‗liq iste‘mol qilish quvvati 68 kvt.ni tashkil qiladi. Kon 
ishlarida ikkita qurilmalardan foydalaniladi. Iste‘mol qilish quvvati 200 kvt bo‗lgan 
ko‗chma elektrostansiyadan foydalanib amalga oshiriladi.