Mahsuldor qatlamlarni ochish va

Haydovchi quduqlarning tubi zonasida filtratsiya-sig„imdorlik xossalarining 
o„zgarish xususiyatlari
Ko‗pgina haydovchi quduqlarda vaqt o‗tishi bilan ularning qobul qiluvchanligi 
pasayadi, neft konlarining ko‗pchiligi ekspluatatsiya qilish jarayonlarida qatlam 
bosimini ushlab turish ma‘lumotlarining tarixidan ham kuzatish mumkin. Bu 
holatlarning sabablari sifatida quduqning atrofi zonasida filtratsiya tavsiflarining 
kamayishi yoki haydaladigan suvning bosimini pasayishi ya‘ni, qatlamga beriladigan 
repressiyadan kuzatish mumkin.

---

Quduq tubi zonasidagi o‗tkazuvchanlikning pasayishini filtratsiya 
kanallarining qattiq zarralar bilan to‗lib qolishini qatlamga haydaladigan suvlar orqali 
chaqiriladi; 
-loylarning bo‗kishi natijasida filtratsiya yo‗llarining qisqarishi, mahsuldor 
qatlam yotqiziqlaridagi filtratsiya kanallarini smolani, parafinni va boshqa 
erimaydigan cho‗kindilarning o‗tirib qolishi hamda fizik-kimyoviy jarayonlarning 
mahsulotlari, haydaladigan suv orqali tog‗ jinsining matritsasiga kirib borishi,
bakteriyalarning paydo bo‗lishi natijasida filtratsiya kanallarining qisqarishi va 
boshqalar sabab bo‗ladi. 
Vaqt davomida qatlamga beriladigan repressiyaning kamayishi haydaladigan 
suvning hisobiga qatlam flyuidlarning olinishi natijasida, ―nasos stansiyasi – quduq 
tubi zonasi‖ tizimida gidravlik qarshilikning o‗sishi qatlam bosimini kompensatsiya 
qiladi. 
Tabiiy holda qaraydigan bo‗lsak, yuqoridagi har bir holatlar quduqning tubi 
zonasida filtratsiya xususiyatini kamaytirishda har xil ta‘sir qiladi. Bu yerda qatlamga 
suv haydalganda ba‘zi bir qatlamlarning qattiq zarralarning yaxshi qobul 
qiluvchanligi, haydaladigan suvning tarkibidagi suvni temirning neft bilan yoki 
boshqacha holatlarni kuzatish mumkin. Muallaq zarralar haydaladigan suv bilan 
birgalikda tarmoqlangan yoriqlarga tushadi, eng past zonalarga o‗tirib qoladi, uning 
evaziga aniq vaqt davomida haydovchi quduqlarning qobul qiluvchanligiga amalda 
ta‘sir ko‗rsatmaydi. 
Qarshi holatda qachonki, tarmoqlangan yoki kuchsiz tarmoqlangan yoriqlar 
tizimi ochilganda unga mexanik aralashmalarning quduq tubi zonasiga tushishi ularni 
qobul qiluvchanlik dinamikasiga sezilarli ta‘sir ko‗rsatadi. 
Eksperimentlarning natijalarini va suvning filtratsiyasini hisobidan temir 
gidrooksidi suspenzitsiyasining tarkibi kern namunalari orqali o‗rganilganda quduq 
tubi zonasining filtratsiya yuzasini mexanizm ifloslanishning boshlang‗ich davrda 
temir gidrooksidi zarralarining filtratsiyasi kollektor matritsasiga kirib boradi va 
devor g‗ovakliklarida o‗tirib qoladi, ya‘ni bunda cho‗kib qolgan materiallar filtratsiya 
yo‗llarini keskin kamaytiradi. Quduq tubi zonasining miqdoriy ifloslanish darajasi 

---

181
urinma usullar gidrodinamik, geofizik yoki laboratoriya tadqiqotlari yordamida 
o‗rganiladi. Masalan G‗arbiy Sibir konlarida mahsuldor qatlam yotqiziqlari neft 
asosli eritmalar yordamida ochilganda loyli asosli eritmalar bilan ochilganga nisbatan 
3 marta yuqori ekanligini ko‗rsatgan [58].