Mahsuldor qatlamlarni ochish va

1.9-rasm. Simob to„yintirish usuli bilan g„ovaklar
kattaligini aniqlash moslamaci: 
1- bosqon; 2,10 - bosim o‗lchagichlar; 3 - vakuum nacoc; 4- vakuum o‗lchagich;
5- ochqich-bekitgichlar; 6,11 - ventillar; 7 – kamera; 8- namuna;
9-namuna tutqichlar 
Xuddi shuningdek, Р
3
, Р
4
va h.k. radiuslar orqali, namunadagi g‗ovaklar miqdori 
aniqlanadi. 
Yarim o‗tkazgich usuli bilan g‗ovaklarning kattaliklarini aniqlashda 1.10-
rasmda keltirilgan moslamadan foydalaniladi. 

---

Bu moslama namuna o‗rnatilgan kamera (4), yarim o‗tkazgich to‗siq (6), U – 
simon bosim o‗lchagich (1) va darajalangan (8) suyuqlik yig‗iladigan idishdan (7) 
iborat. Kameradagi yarim o‗tkazgich to‗siq o‗zidan suyuqlikni o‗tkazib, gazni 
o‗tkazmaydi. Namuna suyuqlik (kerocin) bilan to‗yintirilib, kameraga o‗rnatiladi va 
qimirlab ketmacligi uchun prujina (3) bilan qicib qo‗yiladi. Kameraga havo (yoki 
azot) haydab, namuna ichidagi suyuqlik cikib chiqariladi.
Suyuqlik yarim o‗tkazgichdan o‗tib, darajalangan idishda yig‗ila boshlaydi. 
Havo bosimini o‗zgartirib turib, bosimning bir necha qiymatlari aniqlanadi. Olingan 
ma‘lumotlar (1.38) tenglamasiga qo‗yilib, namuna bo‗shliqlari radiuslari aniqlanadi.
Tajribalar shuni ko‗rsatadiki, suyuqlik harakati g‗ovaklarning radiuslari 5 - 30 
mkm bo‗lgan bo‗shliqlarda bular ekan. Olingan ma‘lumotlar differensial egri chiziq 
ko‗rinishida tacvirlanadi. Bunda absissa o‗qi bo‗yicha g‗ovak radiuslari mikrometrda, 
ordinata o‗qi bo‗yicha esa g‗ovak bo‗shliqlar hajmi, ya‘ni: 
dR
dV
R
F

)
(
. 
G‗ovaklarning kattaligini sentrifuga usuli bilan ham aniqlash mumkin. Bu 
usulda suyuqlikka to‗yintirilgan namuna sentrifugada katta aylanma tezlik bilan 
aylantiriladi. Aylanma harakat markazdan qochma kuchlar hosil qilishi natijasida, 
namunadan suyuqlik sirqib chiqadi. Ma‘lum tezlikda qancha suyuqlik sirqib 
chiqqaniga qarab ham g‗ovaklar radiusi aniqlanishi mumkin.