Mahsuldor qatlamlarni ochish va

7.5-rasm. Bir quduq orqali bir nechta gorizontlarni alohida ishlatish uchun
favvora armaturasining sxemalari.
1-quvur boshchasi; 2-chorbarmoq (krestovina); 3-ishlatish tizmasi; 4-klapanlar; 5-paker; 6-
boshmoq. 

---

285
Quduqlarni juda murakkab sharoitlarda va yuqori debitda, bosimli yemiruvchi 
muhitda, yuqori haroratda, abrazivlik miqdori ko‗p bo‗lgan suyuqliklarni qazib 
olishda favvora armaturasiga rezerv elementlar o‗rnatildi, ayniqsa bekituvchi 
qurilmalar ko‗pincha ishlamay to‗xtab qoladi yoki ishdan chiqadi. Shuning uchun 
favvora armaturasini konstruksiyasi yanada murakkablashdi, o‗lchamlari yanada 
kattalashdi, quduqlarga xizmat ko‗rsatishni murakkablashtirdi. 
Favvora armaturasining gabarit o‗lchamlarini kichiraytirish uchun uchlik bilan 
qurilgan favvora armaturasi emas balkim chorbarmoq (krestovina) o‗rnatildi. U 
favvora armaturasini muvozanatlashni va xizmat qilishni soddalashtirdi. 
7.6-rasm. Standartlashtirilgan favvora armaturalarining sxemalari: 
1-manometr; 2-jo‗mrak; 3-manometr tagidagi bufer flanets; 4-berkitish qurilmasi; 5-uchlik; 6-
drossel; 7-quvurli boshchaning o‗zgartmasi; 8-javob flanets; 9-quvur boshchasi; 10-chorbarmoq. 
Quduqlarda favvora armaturasini tezkor boshqarish talablarini oshirish, xizmat 
qilish qiyinchiliklarini pasaytirishda favvora armaturasining berkitish qirilmalarini 
masofadan boshqarish, sarflarni telenazorat qilishni qo‗llash, bosimni o‗lchashda 
masofadan boshqariladigan shtutserlardan foydalanildi. 
Zamonaviy favvora armaturasini tayyorlashda katta hajmdagi metall 
konstuksiyasidan, bir qator holatlarda yuqori ligerlangan po‗latdan, katta miqdordagi 
defitsit legirlangan elementlardan ya‘ni nikel, molibden, xrom va nisbiydan 
foydalanildi. 

---

Sxemadan ko‗rinib turibdiki (7.5-rasm) favvora armaturasi har xil 
birikmalarning uchlik, chorbarmoq, bekitish qurilmasi, jo‗mrak, lubrikator, NKQni 
osib qo‗yuvchi qurilma va hakozolarni tizmasidan foydalanib quriladi. 
GOST 13846-74 bo‗yicha favvora armaturasining sxemasi, o‗tish o‗lchamlari, 
ishchi va sinash bosimlari, bajarilishi hamda o‗lchamlarining nomlari ko‗rib 
chiqilgan (7.6-rasm). 
. 7.7-jadval 
Favvora armaturasining diametrini shartli o‗tish teshigiga nisbati va bosimi keltirilgan 
D
shar
, mm 
50 
65 
80 
100 
150 
P, MPa 
35-105 
7-70 
21-70 
21-75 
21-35 
O‗z navbatida bu qurilmalar har xil konstruktiv variantlarda bajariladi. 
Armatura suyuqlik yoki gazning har xil sarflarida o‗tish teshigining diametri, har xil 
bosimlar uchun – korpusning mustahkamligi, zichlama va mustahkamlanishning 
konstruksiyasi, yemiruvchi komponentlarning har xil tarkibda (H
2
S va CO
2
) va har 
xil iqlimiy sharoitlar uchun po‗latning markasi, qo‗llaniladigan polimerlarning 
xossalari bilan farq qiladi. 
Quvur boshchasining (7.7-rasm) favvora armaturasida foydalaniladigan 
o‗lchamlari va standartga mos keladigan turi keltirilgan bo‗lib, u ikkita yon tomondan 
chiqib ketish quvur yo‗li va flanetslarni mahkamlash, bekitish qurilmasi va quvur 
ushlagichdan (4), NKQni osib qo‗yish uchun o‗zgartmadan (10), grund buksali (3) 
zichlamadan (2), vtulka (9) va to‗xtatgichli vintlardan (6) tashkil topgan.