Mahsuldor qatlamlarni ochish va

Favvora armaturasi jihozl arining parametrlari. 
Favvora armaturasida yon stvollarining flanetslarida va quvur boshchasining 
g‗altaklarida quvur orqa halqasi orqali va archa stvoliga ingibitorlarni uzatish uchun 
teshiklar o‗rnatilgan, g‗altaklarning yon tomondan olib chiquvchi-cho‗ntak tagida 
Sxema 
lar 
(5.6- 
rasm) 
Ishchi bosim, 
MPa 
Favvora archasi 
Quvur 
boshchasi 
Soni 
O‗tish 
teshigining 
shartli diametri, 
mm 
Konstruk 
siyasi 
zul
fi
n
u
chl
ik
cho
rb
ar
m
oq
1 
7; 14; 21 
50; 65; 100 
uchlik 
bir 
qatorli 
4 
1 
1 
2 a 
14;21 
50; 65; 100 
uchlik 
8 
2 
1 
2 b 
14;21 
50; 65; 100 
uchlik 
ikki 
qatorli 
9 
3 
1 
3 a 
14; 21; 35 
50; 65; 100 
uchlik 
bir 
qatorli 
11 
2 
1 
3 b 
14; 21; 35 
uchlik 
ikki 
qatorli 
13 
31 
4 a 
14; 21; 35 
50; 65; 100 
chorbarmoq 
bir 
qatorli 
7 
2 
2 
4 b 
14; 21; 35 
50; 65; 100 
chorbarmoq 
ikki 
qatorli 
8 
3 
2 
5 a 
70; 105 
50 
chorbarmoq 
bir 
qatorli 
8 
- 
2 
5 b 
70; 105 
50 
chorbarmoq 
ikki 
qatorli 
9 
1 
2 
6 a 
70; 105 
50; 60 
chorbarmoq 
bir 
qatorli 
11 
- 
2 
6 b 
70; 105 
50 
chorbarmoq 
ikki 
qatorli 
12 
- 
2 

---

283
teshiklar muhitning haroratini o‗lchashda qo‗llanmada, manometrning tagiga 
jo‗mraklar bosim o‗lchash uchun o‗rnatilgan. Quduqning ish rejimini boshqarish 
uchun ham shtutserlar o‗rnatilgan.
Manometrning ko‗rsatkichlarini o‗lchashdan buferda va drosseldan keyin 
nazorat olib boriladi. Favvora armaturasi bir nechta vazifalarni bajaradi: quduqqa 
tushirilgan NKQning og‗irligini ushlab turadi, ikki qatorli ko‗targichlarda – ikki 
tizmada quvurlar oralig‗idagi fazoning germetikligini ta‘minlaydi va ularni o‗zaro 
bekitadi, quduqning ish rejimini berilgan chegaralarda rostlashni, uning to‗xtovsiz 
ishlashini va quduqda parametrlarning o‗zgarishini tadqiqot qilishda quduqning 
ichida va yer ustida ishni olib borilishini ta‘minlaydi. 
Favvora va gazlift ko‗targichlar yerning ustki qismida favvora bilan 
biriktiriladi va quduqning tizma boshchasiga montaj qilinadi. 
Favvora armaturasini buzilishi yoki ishlamay to‗xtab qolishi ishlatish 
quduqlarni buzilishga, avariyaga va ochiq favvoralanish sodir bo‗lishga olib keladi. 
Qatlam suyuq ligini yoki gazli konlarda bosim va debit yuqori bo‗lmaganda 
armaturaning ishlashini yuqori ishonchligini ta‘minlashda. korroziyalovchi 
komponentlar va abrazivlik bo‗lmaganda oddiy usullarda konstruksiyalash va 
armaturalarni tayyorlashga erishiladi. 
Anomal qatlam bosimiga va bir necha yuzdan ming kubometr debitlarga yoki 
kunlik million metr kub gazga, mahsulotning tarkibida katta miqdorda abraziv va 
yemiruvchi komponentlar bo‗lgan sharoitlarga moslashtirilgan katta chuqurlikdagi 
(5000-7000 m) quduqlar uchun favvora armaturasi seriyali ishlab chiqariladi. 
Ko‗p yillik konstruksiyalash ishlari va takomillashtirilgan favvora 
armaturasining konstruksiyasi 7.5-rasmda keltirilgan. 
Favvora armaturasida ko‗targichlarni qo‗llanilishini boshlanishdan, suyuqlik 
yoki gazning sarfini boshqarish qurilmasini shtutserlar yordamida drossellab 
boshqarish hamda suyuqlik yoki gazni ko‗targichlardagi bosimini quduq ustidan 
nazorat qilish talabidan kelib chiqib ishlab chiqarildi. Buning uchun sodda 
ko‗rinishdagi favvora armaturasi qo‗llanilgan, (7.5-rasm, a) uning tarkibiga uchlik, 
to‗sish qurilmalari, jo‗mrak, manometr, shtutser kiradi va to‗sin qurilmasidan 

---

shtutserlarni almashtirishda foydalanilgan. Quduqning ishini to‗xtatmasdan shtutserni 
almashtirish ikki otma chiziqlarni, torli armaturalarni paydo bo‗lishga olib keldi. Bu 
armatura (7.5-rasm, b) uchta uchlikdan va uchta kesuvchi qurilmadan va shtutserdan 
tashkil topgan bo‗lib, ularning birgalikda ishlashi favvora archasi deb yuritiladi. 
Quvurlar oralig‗ida bosimni nazorat qilishning juda ham qulay va ishonchli tizimi 
favvora ko‗targichning osmasi favvora armaturasiga qo‗shimcha tugun, uchlik, to‗sin 
qurilmasi, jo‗mrak va manometrni kiritishga majbur qiladi. U kutaruvchi quvurlarni 
birikmasini ushlab turishga xizmat qiladi va quvur boshchasi deb nomlanadi. Shu 
vaqtdan boshlab favvora armaturasi ikkita asosiy qismdan – archa va quvur boshchasi 
bilan tayyorlana boshlandi. 
Yuqori bosimni va katta debitli quduqlarning qatlam suyuqligining tarkibida oz 
miqdorda mexanik aralashmalar mavjud bo‗lishi, quduqlardagi armatura tugunlari 
yemirilib ketishiga sabab bo‗ladi va armaturaning stvoliga qo‗shimcha bekitish 
qurilmalarni o‗rnatishga to‗g‗ri keldi. Ishlovchi quduqlarning ko‗targichlariga 
o‗lchov asboblarni, parafinsizlashtirish asboblarini tushirish kerakligi va 
almashtirishda yana bitta stvolni berkituvchi qurilmasini qo‗shimcha o‗rnatishga olib 
keldi.