Махматқулов турдимурод ёғоч конструкциялари

8.2. Тўғри чизиқли аркаларни ҳисоблаш

“Қурилиш меъёрлари”га асосан, эгри чизиқли аркаларни тайёрлашда эгрилик радиуси 1/300, қалинлиги 25 мм гача бўлган 8-12 % намликдаги тахталардан фойдаланиш тавсия этилади [13].
Аркалар юкларнинг қуйидаги бирикишига (жамланишига) ҳисобланади:
-бутун равоқ бўйлаб тақсимланган домий ва косинуслар қоидаси бўйича тақсимланган вақтинчалик қор юки;
-бутун равоқ бўйлаб тақсимланган доимий ва учбурчак бўйича тақсимланган қор юки.
Аркаларда М, N ва Q зўриқишлар аниқланиб мустаҳкамлиги худди сиқилиб-эгилувчи элементлардек ҳисобланади.

Агар кесимларда зўриқишлар маълум бўлганда арка элементларининг мустаҳкамлиги куйидаги формулалардан аниқланади _{ =} ^N ₊ ^M _ R_c . (8.2)
A W m_б  R_э
QS^бр
 ₌  R_ёр. (8.3) J b
Аркаларни ҳисобий узунлиги шарнирларининг сонига мос равишда аниқланади:
- симметрик юкланган икки шарнирли аркалар учун l₀ =0,35S; - симметрик юкланган уч шарнирли аркалар учун l₀ =0,58 S.
Барча аркаларнинг энг масъулиятли қисми таянч ва чўққи тугунлари ҳисобланади (8.2-расм).
Тугунларнинг конструктив ечимлари лойиҳалашда аркаларнинг турларига алоҳида эътибор берилади. Қўшимча тарзда бириктирувчи болтлардаги зўриқишлар аниқланиб, мустаҳкамлиги текширилади.
Арка кесимларида ташқи юклар таъсиридан ҳосил бўладиган зўриқишларни қурилиш механикаси усуллари ва компьютер дастурлари ёрдамида аниқлаш мумкин.

8. 
   2-расм. Арка тугунлари ва зўриқишлар схемаси: а - эгри чизиқли арканинг чўққи тугуни; б - тўғри чизиқли арканинг чўққи тугуни; в - пойдеворга ўрнатилган стрелкасимон арканинг таянч тугун; г - тўғри чизиқли арканинг таянч тугуни.