7.1-мисол. Пойдеворга қаттиқ бириктирилган узунлиги l=8 м бўлган елимланган устунни қиймати N=100 кH бўлган доимий бўйлама юк қийматлари q1=2,6 кH/м ва q2=1,6 кH/м бўлган текис тақсимланган кўндаланг шамол юклари таъсирига ҳисоблаш ва кесим юзасининг мустаҳкамлигини текшириш талаб этилади.
Қурилиш меъёрлари талаблари асосида устуннинг шамол юки йўналишидаги эгилувчанлигини λ = 80 <120 қабул қиламиз.
Пойдевор билан қаттиқ, ригель билан ошик-мошиқ бириктирилган елимланган устуннинг ҳисобий узунлиги lҳ =2,2 l =2,28=17,6 м.
Устун таянч кесим юзасининг талаб қилинган баландлиги hтқ= lҳ / (0,29λ) = 17,6 / (0,2980) = 0,76 м.
Устун кесим юзасини ўлчамларини bδ =143,5 cм тахталардан танласак, у ҳолда унинг ўлчами bh= 1480 cм га тенг бўлади. Устуннинг пойдевор
билан бирикиш қисмида бўйлама юкнинг марказлашишини таъминлаш мақсадида ўлчами a =50 cм бўлган учбурчакли қирқим ҳосил қилинган, унинг кесим юзаси bh1 = 1415 cм бўлади. У ҳолда ўқлар орасидаги масофа l1 = h – h1 = 80 – 15 = 65 см га тенг.
Таянч кесим юзасида бўйлама юкларнинг таъсир эксцентриситети e = (h-h0) / 2 = (80 - 20) / 2 = 30 см.
Устун таянч кесим юзасидаги эгувчи момент
M = q1 + l2 / 2+Nl = 1,6 82 / 2 + 1000,3 = 94 кH м
Бўйлама юк N = 100 кH. Кесим юзасининг эни b > 13cм бўлганда, шамол юки таъсирини (mш=1,2), кесим юзасининг баландлигини (mб = 0,9), қаватлар сонини (mқ=1,0) эътиборга олувчи коэффициентлар асосида устуннинг сиқилишдаги ҳисобий қаршилиги Rc = 151,20,90,1=16 MПа га тенг.
Қуйидаги маълумотлар асосида устуннинг тўлиқ кесим юзаси (A), кучсизлантирилган кесим юзаси ( A1), инерция моменти (I ), қаршилик моменти ( W ), инерция радиуси (i ) ва эгилувчанлигини (λ) аниқлаймиз:
Устун кесим юзаси A = bh =0,140,80 = 0,112 м2.
Кесим юзасининг баландлиги h1 =bh12 = 0,14 0,152 = 0,045 м2.
Инерция моменти I=b(h3-h31) /12 = 0,140,803-0,503/12=0,045 м4.
Қаршилик моменти W = 2l / h = 2 0,45/0,80=0,113 м3.
Инерция радиуси i=0,29 h = 0,29 / 0,80 = 0,23,λ=l0/i= 17,6 / 0,23 = 77.
Кесим юзасининг ўзгарувчанлигини (kўз), бўйлама эгилиш коэффициентини (φ), эгувчи деформация таъсирини эътиборга олувчи коэффициент (ξ) ларни қийматларини қуйидаги формулалардан аниқлаймиз:
kўз = 0,07 + 0,93h0 /h = 0,07+0,930,20 / 0,80 = 0,3;
φ=3000kўз /λ2 = 30000,3 / 772 = 0,15;
ξ = 1- N λ2 / (3000 Rc A kўз) = 0,1772 / (3000160,1120,3) = 0,63;
Кесим юзасидаги қўшимча эгувчи момент
Mқ = М / ξ = 0,094 / 0,63 = 0,143 MHм.
Устуннинг сиқилишдаги мустаҳкамлиги
= N / A1 + Mқ / W = 0,1 / 0,042 + 0,143 / 0,113 = 15,1 MПа.
Устунни пойдевор билан қаттиқ бирикмасининг мустаҳкамлигини текшириш учун таянч қисмининг ўқлари орасидаги масафа e=0,65 cм эканлигини эътиборга олган ҳолда, чўзувчи максимал юкнинг қиймати қуйидаги формуладан аниқланади:
N = Mқ/e – N / 2 = 0,143 / 0,65 – 0,1 / 2 = 170 кH.
Устунни пойдеворга ўрнатилган металл пластинкага бириктириш учун диаметри d=2 cм бўлган болт танласак, қирқиладиган чоклар сони nч= 2 та бўлганда ( c = b= 14 cм), бир қирқимли болтнинг юк кўтариш қобилияти (mч= 1,2) қуйидаги формуладан аниқланади:
-болтнинг эгилиш шартидан
tэ= mб2,5d 2= 1,22,522 = 12 кН;
-ёғочнинг эзилиш шартидан
Tc = mб0,50,5d = 1,20,5142 = 16,8 кH;
Болтларнинг талаб қилинган сони Nтқ = N / (Tnч)= 170 / (122)=7,1 дона.
Аниқланган болтлар сонини яхлитлаб, 8 дона болт қабул қиламиз.
Анкер болтларининг талаб қилинган юзаси
Aтқ=N / (R0,8) = 0,17 / (2350,8) = 9,110-4 м2 = 9,1 cм2.
Аниқланган юза асосида диаметри d = 3 cм бўлган анкер танлаймиз ва
унинг кесим юзаси A=5,06 2 =10,12 cм2 >Aтқ га тенг бўлади.
Юқорида қайд этилган таянч тутунларида елимланган стерженли бирикмалардан фойдаланиш тавсия этилган. Шу сабабли, устунга елимлаб бириктирилган диаметри d=2 cм бўлган A-II синфига мансуб ҳисобий қаршилиги R=295 MПа га тенг бўлган стерженлардан танлаймиз. Чўзувчи юкнинг қиймати N=170 кH га тенг. Стерженлар устунларга l=25 cм узунликда елимланган. Ёғочнинг ёрилишдаги ҳисобий қаршилиги Rёрmп = 2,11,2 = 2,5 MПа.
Ёрувчи кучланишни нотекис тақсимланишини эътиборга олувчи коэффициент kё =1,2 – 0,02l /d = 1,2 – 0,02·25/2 = 0,95.
Стерженнинг сўғурилишдаги юк кўтариш қобилияти
T=Rё(d+0,005)l kё=2,53,14(0,02-0,005) 0,250,95=0,047 МH.
Талаб қилинган стерженлар сони nтқ = N / T = 0,17 / 0,047=3,6 дона.
Стерженлар сонини 4 дона қабул қиламиз. Бирикманинг мустаҳкамлиги таъминланган.
7.1-жадвал
120>
Do'stlaringiz bilan baham: |