«Mahalliy xomashyolar va ikkilamchi resurslar asosida innovatsion texnologiyalar»

References 
1. Tyutyunnikov B.N. Chemistry of fats. - M.: Chemistry, 1992. p.540 
2. D.T.Ruzmetova, D.S.Salikhanova, S.A.Abdurakhimov, D.S. Sagdullaeva. 
Development 
of 
technology 
for 
bleaching 
distilled 
fatty 
acids 
with local clay adsorbents//:monograph-Tashkent:Uzkitobsavdonashrioti,2021.128 p. 
3. Ruzmetova D.T. Development of technology for bleaching distilled fatty acids 
with local clay adsorbents // dissertation doctors of Philosophy for tech. 
sciences, Tashkent, p.15-16 
0
5
10
15
20
25
30
30
35
40
45
50
55
60
Q, g/g
τ, min
1
2
3
4

---

386 
AYRIM PHLOMOIDES O’SIMLIKLARINING  EFIR MOYLARI 
 
Haydarova D.R., G’ulomov R.K., Abdullayev S.V., Abdilalimov O. 
Namangan davlat unverseteti 
Namangan viloyati O'zbekiston Respublikasining 
sharqida, Farg'ona 
vodiysining shimoli-g'arbiy qismida, Kurama va Chotqol tizmalarining yon 
bag'irlarida joylashgan. Maydoni 7,44 ming km². Shimoliy va shimoli-sharqda 
Qirg'iziston Respublikasining Jalolobod viloyati, janubi-sharqda Andijon, janubda 
Farg'ona, shimol va shimoli-g'arbda Toshkent viloyati va Sug'd viloyatida Tojikiston 
Respublikasi bilan chegaradosh. Mintaqaning asosiy qismi Sirdaryoning o'ng 
qirg'og'ida joylashgan bo'lib, uning shimoliy tomonida bir qator tepaliklar va 
tog'tizmalari (Chatqol va Kurama) o'rab olingan. Iqlimi kontinental (Bondarenko, 
1956; Vernik, Rahimova, 1982; Tojibaev, 2002). Ushbu mintaqaning florasi ko'plab 
geobotanik va floristik olimlarning o'rganish ob'ekti hisoblanadi. 
Dala tadqiqotlari va mavjud adabiyotlarni tahlil qilish, fondlarda saqlangan 
gerbariy namunalarini tahlili (TASH, FRU, MW) natijasida ushbu hududda 
Phlomoides Moenchning 10 turi tarqalganligi aniqlandi. Jumladan; Phl. isochila, Phl. 
codonantha, Phl. urodonta, Phl. speciosa, Phl. integiorl, Phl. nuda, Phl. 
ostrowskiana, Phl. ebracteolata, Phl. brachystegia, Phl. kirghisorum (Vvedenskiy 
1961; Kamelin & Machmedov 1987; Xudayberdiyev 1995; Tojibaev 2002, 2010; 
G'ulomov va Batoshov 2020). Davom etayotgan dala tadqiqotlari tufayli turlarning 
soni o’zgarishdan holi emas.
Phlomoides isochila turi haqida ma'lumot beruvchi zamonaviy konspekti 
keltirildi. 
O’simliklar tarkibidan ajratib olingan moddalar, oqsil, vitamin, uglevodlar, 
alkaloidlar, mineral tuzlar, kraxmal, sellyuloza farmasevtika sanoatda keng 
foydalaniladi. Shu kabi preparatlarni olish uchun turli xil o’simliklarni kimyoviy 
tahlil qilish, o’rganish, tekshirish muhim ahamiyatga ega. Shuning uchun dorivor 
o’simliklar orasidan Phlomoides o’simligini tekshirish obyekti sifatida tanlab olindi 
va tarkibini o’rganishni tanlandi 
Kimyoviy tahlili. Phlomoides turkimiga kiruvchi o’simliklari haqida 
to’plangan ma’lumotlarga asoslangan holda Ph. Speciosa va Ph. Isochila 
o’simliklarida ham olib borildi. Tekshirish maqsadida Phlomoides turkumiga 
kiruvchi Ph. Speciosa turidan quritilgan yer ustki qismidan, Ph. Isochila turidan esa 
gullagan yangi uzilgan yer ustki qismidan gidroditsillatsiya usuli orqali birinchi marta 
efir moyi ajratib olindi. 

---