Мафкура ва демократик давлат ғоясининг тарихий илдизлари ва шаклланиш босқичлари

Мафкура ва демократик давлат ғоясининг тарихий илдизлари ва шаклланиш босқичлари

• Инсоният тарихида ғоя ва мафкуралар намоён бўлишининг асосий босқичлари
• Шарқ ва Марказий Осиёнинг демократик давлат тўғрисидаги гуманистик ғоялари
• Мафкуранинг ривожланиш босқичлари ва ғоялар гегемонлигининг салбий оқибатлари

Ғоянинг намоён бўлиш хусусиятлари

• Дунёни билишнинг муайян босқичи ва ўзига хос шакли
• Муайян мақсад сари сафарбар этиш
• Назария билан амалиётнинг боғлиқлиги
• Муайян мафкура учун асос бўлиш
• Ҳаётий ва илмий далилларга асосланиш
• Ижтимоий воқеликнинг инъикоси
• Бирон бир фаразни ифодалаш

• Монизм оламнинг асоси ягона дея таълим берувчи йўналиш

• Плюрализм
• оламнинг
• асосида кўп
• нарсалар ётиши
• ҳақида

• Дуализм ибтидоси хам оламнинг илохий, хам моддий асосга эга

• Материализм олам ва одамнинг яратилиши материяга боғлиқ

• Ғоя ва мафкура тушунчаларининг фалсафий шакллари

• Теизм илохийликни
• мутлақлаштириш
• Атеизм дахрийликни
• мутлақлаштириш

• Идеализм борлиқ масаласида руҳий тамойилларни мутлақтириш

Мафкуранинг асосий вазифалари

• Дунёқарашни шакллантириш
• Муайян ғояга ишонтириш
• Ҳаракат дастури бўлиш
• Ғоявий иммунитетни шакллантириш
• Уюштириш
• Сафарбар этиш
• Маънавий рағбатлантириш
• Фаолият мезони бўлиш
• Ғоявий тарбиялаш
• Эътиқодни шакллантириш

Бунёдкор мафкуралар

• Прогрессив (илғор)
• Либерал (эркин)
• Тадрижий (эволюцион)
• Реал (амалий)

Вайронкор мафкуралар

• Регрессив
• Мустабид (тоталитар)
• Инқилобий (революцион)
• Утопик (хаёлий)

Яккахокимликка интилган, мутлақ ҳақиқатни даъво қиладиган мафкуранинг истиқболи йўқ. Муайян гуруҳ ғоялари ҳукмрон мафкурага айланса, виждон эркинлиги ва қарашлар хилма хиллиги чекланади, мутлақ ҳақиқатга эгалик даъвоси, мустабидлик тамойиллари кучаяди.

• Яккахокимликка интилган, мутлақ ҳақиқатни даъво қиладиган мафкуранинг истиқболи йўқ. Муайян гуруҳ ғоялари ҳукмрон мафкурага айланса, виждон эркинлиги ва қарашлар хилма хиллиги чекланади, мутлақ ҳақиқатга эгалик даъвоси, мустабидлик тамойиллари кучаяди.