Madaniyatida tarixiy janrdagi tasviriy

Agar san’at xal
qning manfaatini himoya qilmasa, bu uning ijtimoiy nuq-
soni hisoblanadi
”
172
.
Jadidizm nafaqat O‘zbekiston tarixiy taraqqiyotidagi yangi bosqich bo‘lib qol
di, 
balki O‘zbekistoning XX asrdagi ma’rifatli, yangi fuqorosi avlodini shakl
lanishi uchun 
asos bo‘ldi. Aynan maqsadlarning olijanobligi ma’rifat
parvar
lar o‘z hayo
tini qurbon 
qilgan ishning haqqoniy ekanligini ko‘rsatib qo‘y
di. Mutafa
kkirlar fikriga ko‘ra, 
san’atning asosiy vazifasi odamlarda inso
niylik, ezgu
lik, do‘stlik va oxir
-oqibatda har 
tomonlama kamol topgan insonni tarbiyalashdan iborat. 
Jadidlar o‘z 
mamlakatini 
qoloqlikdan qutqarish uchun islohot zarur ekanligini yaxshi tushunganlar. Bosqinchi 
hokimiyat boshqarayotgan paytda siyosiy o‘z
garish
larsiz, huquq va so‘z erkinligisiz 
bunday islohotlarni amalga oshirish mumkin emas edi. 1915 yildan ikki yil davomida 
fikrlar qarama-
qarshiligini yengib o‘tib Turkistonning davlat boshqaruvi shakllari 
172
Умаров Э., Абдуллаев М., Хакимов Э. Культурология. Учебное пособие для ВУЗов. 2004. с. 152.

---

151 
ustida ishladilar. Demokratik jami
yat qurish yo‘lidan boradigan mustaqil Turkiston 
Respublikasini yaratish ular
ning maqsadi bo‘lib qoldi. O‘sha yillari jadidlar Qo‘qon 
shahri
da mustaqil Qo‘qon muhtoriyatini tuzdilar, u ikki yarim oydan ke
yin bartaraf 
etildi. “Mahmudxo‘ja Behbudiy, Munavvar Qori, Abdulla Avloniy, Ishoqxon Ibrat, 
Abdurauf Fitrat, Abdulla Qodiriy, Abdulhamid Cho‘lpon, Usmon Nosir kabi yuz
lab 
ma’rifatparvar, fidoyi insonlarning o‘z shaxsiy manfaati huzur
-halovatidan kechib el-
ulus manfaati 
–
yurtimizni taraqqiy toptirish maqsadida amalga oshirgan ezgu ishlari 
avlodlar xotirasidan aslo o‘chmaydi”
173
. Jadid 
–
ma’rifatparvarlarga bag‘ishlang
an 
asarlar uzoq yillardagi voqea
lardan eng muhimlarini va o‘ziga xosligini tanlab oladigan 
va zamondoshla
rimiz hamda kelajak avlod uchun dars bo‘ladigan yetuk tarixiy tajriba 
cho‘qqila
rida turib ishlandi.