Madaniyatida tarixiy janrdagi tasviriy

“Unutilmas Siymolar” turkumidan lavhalar. 1999 yil.
Ishoqxon To‘ra Ibrat (1862
-1937) portretini 
rassom 
Muhammad Nuriddinov
yaratdi. “Ishoqxon 
Ibrat Namangan yaq
inidagi To‘raqo‘rg‘on qishlog‘i
-
da tug‘ildi. Umu
man olganda u Namangan 
viloyatidagi birinchi noshir va ma’ri
fat
parvar bo‘l
gan 
edi. 1886 yili u To‘raqurg‘onda birinchi yangi 
usuldagi maktab ochdi, 1887 yili Ishoqxon Ibrat 
Makkaga ziyorat qildi, so
‘ngra Yevropa
dagi Sofiya, 
Istanbul, Afina va 
Rim singari shaharlarda bo‘ldi. 
Uzoq yillar Jidda, Bombey va Kalkutta shaharlarida 
yashadi, bu yerlarda u ingliz, arab, fors, hind, ivrit va 
san
skrit tillarini o‘rgandi. U o‘zining “Tarixi 
Farg‘ona”, “Ta
rixi 
madaniyat”, “Mezon ul zamon” 
kabi asarlari bilan tanil
gan”
159
. “1909 yi
li Namangan uyezdi
ning To‘raqurg‘on 
qishlog‘ida Ishoqxon Ibrat tashkil qilgan “Matbaai Ishoqiya” li
tografik ustaxonasi 
bosma nashr
lari paydo bo‘la boshladi”
160
. Bu turkumdagi barcha portretlar kabi 
Ishoqxon To‘ra Ibrat portreti oval sha
klini ichida ishlangan. Portretda u oq sallada 
tasvirlangan va och kulrang ko‘y
lak kiygan, uning ustidan chetlari tillasimon lenta 
bilan hoshiyalan
gan to‘q rangli chopon tash
lab olgan. Ishoqxon Ibratning tashqi 
ko‘rinishidan ma’ri
fatli, dunyoqarashi keng inson ekanligini anglash mumkin. Uning 
yuzi xuddi hamsuhbatni diqqat bilan tinglayotgandek tasavvur uy
g‘otadi. Portret iliq 
ranglarda klassik uslubda ishlangan. Qiyofa jiddiy va chiroyli chizilgan.
2001 yili O‘zR FA tarixi davlat muzeyida rassom Alisher Aliqulov va uni
ng ham-
kasblari tomonidan Jadidlar harakati va 1892-
1900 yillardagi Jizzax qo‘zg‘a
loniga 
bag‘ishlangan devoriy surat yaratildi. “O‘zbekiston Resp
ublikasi Fanlar Akademiyasi 
O‘zbekiston tarixi davlat muzeyi Markaziy Osiyoda 120 yildan ortiq tarixga ega 
bo‘lgan yirik va qadimiy ilmiy
-
ta’limiy muassasa hisoblanadi. O‘zbekiston 
xalqlarining mustaqillik uchun kurashi muzey ekspozitsiyalari xususiyatlarida aks 
etgan. Bu Mustaqillik davriga bag‘ishlangan ma
teriallarda yanada yorqinroq aks 
etgan”
161
. Bu asar jadid harakati haqida hikoya qiluvchi ekspozitsiya namoyish 
etilayotgan uzunligi 12 metr va balandligi 4 me
tr bo‘lgan de
vor yuzasiga ishlangan. 
Kompozitsiya markazida o‘ng qo‘lida bola ko‘targan ona obrazi tasvirlangan, u chap 
qo‘lini otasining eski choponi va do‘ppisini kiyib turgan o‘smirning yelkasiga qo‘ygan. 
158
Алимова Д.А. История как история, История как наука. 
159
Алимова Д.А. История как история, История как наука. 
160
Абдуазизова Н. История национальной журналистики. с. 13. 
161
Государственный музей истории Узбекистана. Информация об
интереснейших музеях Ташкента.

---

145 
Ayol obrazi beva obrazini, bola obrazi yetim obrazini ifodalagan. Devoriy suratning 
o‘ng va chap qismida “Jadidchilik harakati va 1910 yildagi Jizzax qo‘zg‘aloni” o‘z 
aksini topgan. Bu san’at asarida 1900
-1910 yillar sanala
ri ko‘rsa
tilgan, bu yillari 
birinchi teatr, birinchi nashriyot va birinchi yangi usul maktablari ochilgan edi.