“Amir Temur qo‘shinining To‘xtamish ustidan g‘alabasi”
kartinasi
113
.
“Alisher Aliqulov tasviriy san’at olamiga o‘tgan
asrning 90-yillari kirib kel
di. Shu paytda o‘z ijodi tarixiy va jang
janri bilan bog‘liq ekanligini belgilab oldi. O‘zbekistonni
mustaqilikka erishishi yosh rassom ijodida yangi ufqlar ochdi.
Aynan milliy tarix, boy ma’naviy va moddiy madaniyat an’ana
lari
uning ijodi
da muhim rol o‘ynadi... Alisher ko‘p qiyofali
kompozitsiya, voqelikni aks ettirishning realistik usuliga asosiy
e’tibor beradi. Tasvir qismlarning aniqligi, ma
vzularga
e’tibor, tarixiy voqealarni
haqqoniy aks ettirishi uning ijodini far
qlab turuvchi jihat hisoblanadi”
114
.
Tasviriy san’at kartinasida mavzu ma’naviy aloqani mustahkalashda aso
siy vazifa
hisoblanadi. A.Aliqulovning “Amir Temur qo‘shinining To‘xtamish us
ti
dan g‘alabasi”
tarixiy kartinasi yuqoridagi fikrning tasdig‘i hisoblana
di. Optik qonunlarni aniq
tushunish, rangning emotsional va ramziy jaranglashi bu tarixiy kartinani yaratish
prinsipining asosini tashkil qildi. Bu kar
tinani o‘rganayotib ko‘
p qiyofali kartinadagi
odamlarning harakati oltin kesishuvning asosini tashkil qilgan kompozitsiya markaziga
yo‘naltiril
ganli
gini ko‘rish mum
kin.
“Idrok etayotganning vazifasi tasviriy san’at
ustasi asarga singdirgan axborotni anglashdan iborat, r
assom g‘oyasini anglashga
xalaqit beradigan fovqulodda ho
sil bo‘ladigan tasavvurlar bundan mustasno. Tasviriy
san’atda bi
rinchi navbatda kompozitsiya tuzilishi muhimdir, ikkinchidan, mavzuning
butun
ligi e’tiborda bo‘
ladi. Kompozitsiya tuzilishining marka
zi ko‘pincha ma’na
viy
markaz hisoblana
di”
115
. A.Aliqulov o‘zining jang kartinasi tasvi
riga ongli ravishda
yondashdi, unda yorug‘lik rang tuzulishi va kompozitsiya rassom g‘oyasini to‘la ochib
beradi.
Kartinada Amir Temur jangchilari o‘ng tomonda to‘plangan. Chap tomonda
To‘xtamishning yarador jangchilari, ular ham kompozitsiya markaziga qaragan. Kar
ti-
na markazida Amir Temur qo‘shini harbiy boshliqlari tomoshabin tomonga ot qo‘yib
kelayotgandek. Qo‘llarida sarkarda tamg‘asi tushirilgan m
oviy xilpirayotgan
bayroqlar. Ot ustida kelayotib ular zar naqshli qizil chodirni ag‘da
radilar va uning
qubbasini tutib turgan suvoriylarni otdan yiqityapti. Bu tarixiy asarda kompozitsiya
tuzish qoidalari ko‘zga tashlanadi.
Birinchidan, bu davr
jangchilar o‘rta asrlar libosida, bosh kiyimida va qurollarda
tasvirlangan. Xon uchun tikilgan chodir ham XIV asrga mos keladi. Ikkinchidan,
jangchilarni etnik kelib chi
qishi ochiq ko‘rinadi. Jang keng sayxonlikda ro‘y beryapti.
Uzoqdan Amir Temur
zahira askarlari bilan ko‘zga tash
lanadi. Bundan mazkur tarixiy
voqea ro‘y berayotgan maydonning cheki ko‘rinmaydi. Minglab jangchilar ko‘
targan
chang-
to‘zon osmonni qoplagan. Ko‘pgina as
karlar
ning yuzida azob, og‘riq va qo‘rquv
zohir. Rassom tari
xiy tasviriy san’at asariga xos bo‘lgan davr, ma
kon, maydon,
psixologiya kabi barcha jihatlarni tasvir
lash imkoniga ega bo‘lgan. “Amir Temur
qo‘shinining To‘xtamish ustidan g‘alabasi” kartinasi XX asr oxi
ri va XXI asr boshlari
O‘zbekiston madaniyati
dagi xarb mavzusidagi tas
viriy san’at asaridir, bunda tarixiy
janr o‘z rivojini topdi. Rassom A.Aliqulov bu asar haqida shunday degan edi:
113
Маматов У. Развитие исторического жанра в изобразительном искусстве Узбекистана.
// Общественные Науки в Узбекистане. №3,
-
Т., 2011. с. 77–
80.
114
Илхомова С.
Штрихи к портрету художника Алишера Аликулова.
// art San
’
at.
Выпуск №4,
01/10/2002.
115
Волков Н.Н. Композиция в живописи. –
М.: «Искусство», 1977. с. 24–
25.
111
Do'stlaringiz bilan baham: |