Madaniyatida tarixiy janrdagi tasviriy

M.Nabiyev. 
“Mirzo Bobur”. 1970 yil.
 
Malik Nabiyev yaratgan Mirzo 
Bobur obrazida shoir va hukumdor 
xarakterini nihoyatda teran ifoda eta 
oldi. Rassom bu portretni ulkan 
hayotiy quvvat
ga ega bo‘lgan davr 
ruhi aks etgan tarixiy hujjatga 
aylantirdi. 
Rassom 
bu 
portretni 
yaratgunicha ancha ikkilandi, ammo 
o‘zining ijodiy quvvatiga ishondi. 
O‘zining butun ruhiy quvvatini 
jamlab yana parvoz qila oldi, o‘z 
qalbini yana ochdi, yana quvonish va 
hayratlanish qobliyatiga ega bo‘ldi. 
Ikkilanishlar 
olovida 
yonganligi, 
murakkab hayot tajribasiga ega 
bo‘lganligi tufayli o‘z davrida 
e’tiborga 
sozovor 
bo‘ldi 
va 
O‘zbekiston tarixidagi buyuk shaxslar 
portretlarini yaratishda unga katta 
kuch berdi. Bu qattiq mehnat va 
urinishlar natijasi
da XX asrning ikkinchi yarmida O‘zbekiston ol
imlari va shoirlarining 
turkum tarixiy portretlari yaratildi. Bu turkum portretlar nafaqat mamlakatimizda, balki 
butun O‘rta Osiyoda mashhur bo‘lib ketdi.
1970 yili iliq, yorqin rangda moy bo‘yoq bilan 120x100 xajmdagi matoga ish
lan-
gan Mirzo Bobur portretini ana shu turkumdagi portretlar sirasiga kiritish mumkin. 
Mirzo Bobur portretda yonidan ishlangan, uning nigohi uzoqlarga qadalgan, bu uning 
diqqatini bir nuqtaga jamlaganligini ko‘rsatadi, hukm
dorning diqqati muhim 
muammoni hal qilishga qaratilganligi seziladi. Asar iliq yorqin ranglarda ishlangan. 
Hukumdor saroyning xonalaridan birida o‘ti
ribdi. Peshtoqli bezakdor derazalar ortida 
Dehli shahri yastangan. Bir qo‘lini iyagiga tiragan, qalam ushlagan boshqasi pastdagi 
yostiqqa tirangan. Hukumdorning shohona bezakdor libosida turli holatdagi ohular 
tasvirlan
gan. U o‘zi
ni
ng boy bezaklari bilan tasavvur uyg‘otadi
.

---

77 
San’atkor o‘ziga ishongan, aqlli va dovyurak hukumdor obrazini yaratgan. Mirzo 
Boburning bu tarixiy portretida rassom katta muvaffaqiyatga erishgan. Bu portret 1960 
yil oxiri va 1970 yil boshlarida yaratildi. Portret katta muvaffaqiyat qozondi va 1990 
yili rassom bu portretning ikkinchi variantini ishladi, ammo rangtasvirning ikkinchi 
varianti boshqacharoq yaratildi, ya’ni peshtoqli deraza ortida kunduzi emas, balki to‘q 
ko‘k tun edi, osmonda yangi oy kezadi, bu asarga lirik kayfiyat bag‘ishladi. Bunda 
shoir va sarkarda o‘zi hukumron bo‘lgan mamlakatning hayoti haqidagi kuzatishlarini 
yozayotgan bo‘lishi mumkin.