Madaniyatida tarixiy janrdagi tasviriy

A.Mamatova. “Rauf Parfi”. 1994 yil.
 
Bir kuni 
yo‘lga chiqarman.
 
Siltanishga ham holing bo‘lmay,
 
Tangla o‘tirarsan oyna oldida,
 
Fikrlaring uzoqqa ketar uchib. 
Sening og‘riqdan tingan ko‘zlaring,
 
Jonsiz ko‘chani uzoq kuzatar,
 
Xuddi degandek olganingni qaytar. 
Ammo yuqotishni tan olgan ma’qul
. 
Rauf Parf
i portreti kanopdan to‘qilgan 
90x90 xajmdagi matoda bo‘yoq bilan 
chizilgan edi. Shoir beligacha, qo‘llarini 
ko‘kragiga chalishtirgan holatda tas
vir-
lan
di. Psixologlarning ta’kidlashicha bu 
inson o‘zini tashqi muhit ta’si
ridan asrash 
xohshini anglashilgan. U cheksiz moviy 
osmon fonida tasvirlandi. Pastda botayotgan quyosh nurlaridan yorishib turgan tog‘ 
tizmalari ifodalangan va yorqin qushcha yuqoriga osmon uzra uchib ketayapti. Rauf 
Parfi: “
Tanamdan qushim uchib, olislarga ketayotir, oxir-oqibat uni tutib olishmasin
” 
–
deb mayus xazil
lashar edi. Rassom Aziza Mamatova shunday xotirlaydi: “Shoir Rauf 
Parfi o‘ziga xos an
ti
qa shaxs bo‘lgan. U nafaqat adabiyot bilan balki umuman 
O‘zbekiston mada
niyati
da ro‘y bergan voqealar ham qiziqar edi. Shoirni naf
aqat 
ijodkorlar, balki boshqa sohalar vakillari ham o‘ziga tortar edi. U iqtidorli yoshlarga 
yordam berishni xohlar
di va bu ushbu portretni yaratilishiga turtki bo‘ldi”.
A.Mamatova.“Ozod Sharafiddinov”. 2005 yil.
 
Ozod 
Sharafiddinov 
portreti.
 
“Ozod 
Sharafiddinov (1929-2005) 
–
o‘zbek ziyo
lilarini 
iqtidorli vakilaridan biri. Taniqli olim, pedagog, 
professor, publi
tsist, tarjimon, “Jahon adabiyoti” 
jurnalining bosh muharriri. Yurt oldida katta 
xizmatlari uchun “O‘zbekiston qahramoni” unvoni 
bilan taqdirlan
gan”
181
. Rassom Aziza Mamatova 
shunday xotirlaydi: “Yirik olim, adabiyot
shunos 
Ozod Sharafiddinov bilan biz adabiyot va san’at
voqealariga bag‘ishlan
gan turli madaniyat tadbirla-
r
da, ammo ko‘proq “Jahon adabiyot” jurnali tahri
-
riyatida ko
‘p bora uchrashgan edik. Bu jur
nal, 2000 
yilda Ozod aka tashabbusi bilan tashkil qilingan edi. 
Jurnal muhaririyati Toshkent shahridagi Alisher 
Navoiy ko‘chasi 30
-uy, binosidagi bir necha xonalarda joylashgan edi. Bu xonalardan 
birida jurnalning bosh muhariri O.Sharafiddinov ishlar edi. Bir necha marta uning 
portreti
ni yaratish haqida kelishdik. Afsus, o‘sha davrlarda bu port
retni ishlashga sha-
roit bo‘lmadi. 
181
Озод Шарафиддинов (1929
-2005). ziyouz.uz
. [Электронный ресурс] Режим доступа: 
http://www.ziyouz.uz/ru/deyateli-uz/44-deyateli-nauki/70-2012-09-02-13-45-12 

---

163 
2005 yil boshiga kelib, men uning portretini boshlashga qaror qildim. Shu yil mart 
oyida olimning uylariga keldim. Uning uyi shahar chetida edi. Ular meni aravachada 
o‘tirgan holatda kutib oldilar. Bir
-ikki piyola choydan keyin olim, mening kelishdan 
maqsadimni so‘radilar. Uning portretini boshla
moqchi ekanligimni O.Sharafiddinov 
anglab, 
portret ishlash g‘oyasi nimalardan iborat bo‘lishini so‘radi. O‘ylab turib, bosh 
g‘oya zamondo
shimning ruhiy bardosh
ligi bo‘lishini aytdim. “Sochlarim umuman 
qolmadi”, deb boshini ko‘rsatdilar. “Shamolda xil
pirayotgan bir-ikki kokillarni 
yozishim mum
kin”, deb aytdim. Ular kulimsirab: “Yoshligimda kokillarim ko‘p edi, 
qariganda yozuvchi Gyoteni ham sochlari qolmagan, u parik kiyib yurgandi, asrlar 
o‘tib, uni obrazini faqat parikda tasavvur qilamiz”. Men javoban: 
- 
“Bir
-ikki asrdan 
keyin Sizni obrazingizni ham, men yarat
gan portretga qarab tasavvur qilishadi”. 
Ko‘krakdan portret ishlashga Ozod aka rozi bo‘ldilar va shu asnoda u kishini po
rtreti 
yaratildi.