Madaniyatida tarixiy janrdagi tasviriy

“Sanoyi
-nafis
” ijodiy uyushmasi. 
XX asr 80-
yillar oxirida “Sanoyi
-nafis
” 
uyushmasi tuzildi, uning tarkibiga T.Boltaboyev, X.Nazirov, F.Kamolov, S.Qoraboyev 
singari miniatyurachi rassomlar kirdilar. “Ular Olmoniyaning Gannover shahridagi 
“O‘zbekiston pavilon –
devoriy surat (1991), Toshkent shahri
dagi O‘zbekiston 
Respublikasi Prezidentining xorijiy mehmonlar qabuli uyidagi devoriy surat (1994), 
Temuriylar davri tarixi muzeydagi Amir Temur hukum
dorligiga bag‘ishlangan devoriy 
surat (1996), AQShning Vashington shah
ridagi O‘zbekiston elchixonasidagi “Buyuk 
ipak yo‘li” rangli vitraji (1999) kabi mahobatli asarlar yaratdilar.
“Sano
yi-nafis
” birlashmasi. 
T.Boltaboyev, X.Nazirov, 
A.Kamolov, S.Qoraboyev. 
Temuriylar davri tarixi 
muzeyidagi Amir Temur 
hukmdorligiga
bag‘ishlangan devoriy surat. 
1996 yil. 
Devoriy surat tillarang 
bilan bezatilgan gumbaz 
va zalni yorituvchi maho-
batli billur qandil, marmar 
lavhga qo‘yilgan Qur’on 
bilan uyg‘unlashib ketgan. 
Devoriy surat markazida 
hukmdor Amir Temur o‘g‘illari davrasida taxtda o‘ti
rib
di. Devoriy suratda qo‘shin 
boshliqlari, elchilar, din arboblari, mada
niyat va san’at arboblarini tavsi
rlanganligi 
uning buyuk yaratuvchanlik siyosati
dan darak beradi. San’atshunos olim Shohalil 
Shoyoqubov shunday yozadi: “Zamonaviy mi
niatyurani mamlakatimizdagi badiiy 
jarayon taraqqiyotidan ayricha o‘rganib bo‘l
may
di. O‘zbekiston miniatyurachil
ari 
Rossiyadagi Palex, Xoluy va Fedoskino tasvi
riy san’ati miniatyura rangtasviri 
markazlari bilan aloqani saqlab qoldi
lar. “Sanoyi
-
nafis” ijodiy uyushmasi xalq 
an’anaviy miniatyura maktab
lari manbalaridan ilhomlandi.
Bu kompozitsiyalar bezak uslublarida va ranglarning maftunkorligida namoyon 
bo‘ldi. Hamid Sulaymonovning Alisher Navoiy ada
biy ijo
diga bag‘ishlan
gan asarlari 
“Sanoyi
-
nafis” uyushmasi a’zolarini il
homlantirdi. Ularning asarlaridagi bezak uslubi 
rassomlar Kamoliddin Behzod yaratgan Hirot miniatyura maktabida yaratilgan 
asarlarni o‘rganganligi
dan darak beradi. Bular
ning barchasi yosh rassomlarga o‘z 
ijodiy vazifalarini amalga oshirishla
riga imkon beradi. Bu iqtidorli rassomlar o‘z 
ijodida yirik, mahobatli, devoriy su
ratlarida miniatyura uslubini qo‘llay boshladilar. 

---

121 
Mahobatli rangtasvirda bu usullar va metodlarni qo‘llashni ular o‘z ustozlari 
hisoblan
gan tasviriy san’at ustasi Chingiz Axmarov tavsiya qilgan edi. Akademik tad
-
qiqotchilar G.Pugachenkova, A.Hakimov ta’
kidlaganidek, Amir Temurning 
Samarqand shahrida qurdirgan saroylar shu uslubda devoriy suratlar bilan beza-
tilgan”
129
. 90-
yillar o‘rtalarida Toshkent shahrida O‘zR FA Temuriylar davri tarixi
ga 
bag‘ishlangan muzey qurildi. Bu bino ichida “Sanoyi
-nafis
” uyushmasi
rassomlari 200 
kvadrat metr xajmdagi mahobatli devoriy surat yaratdi. Devoriy surat tillarang 
qo‘shilgan temperada levkasni yuzasida ishlandi. U asosiy kirish eshigi ro‘parasidagi 
markaziy devorga ishlandi va u “Tug‘ilish”, “Keksayish” va “Meros” deb nomlangan 
uch qismdan iborat bo‘ldi.