Маданият назарияси ва методинаси



Download 13,94 Mb.
Pdf ko'rish
bet160/249
Sana23.12.2022
Hajmi13,94 Mb.
#894618
1   ...   156   157   158   159   160   161   162   163   ...   249
Bog'liq
Жисмоний маданият назарияси ва методикаси II-жилд. Абдуллаев А

- 2 3 5 -


цизицишлари доимий рагбатлантирилади, жмсмоний машклар 
ни сифатли бажариши тизимли назорат килинади, мувофик 
х,олда ба\оланади. Бундай типга мансуб усмирларни манну 
лотларда йурицчи тарзида - дарсни ташкиллаш, тенгдошлари 
нинг машцларни бажаришдаги йул куйган хатоларини аник 
лаш, укув гуру^часида етакчи, \акам тарзида фойдаланишдсн. 
фаолиятларга жалб цилиш мацсадга мувофиц.
Асаб тизимининг «цузгалувчанлиги сует» деб ба^олануп 
чилар типига мансублар тормозланувчанликка мойиллнш 
юцори булади. Лекин, цоидага кура улар айтарли даражада \ара 
катчан булади. Уларда шартли рефлексларни юзага кели шп 
ута цийин булиб, экстро-цузгатувчилар шартли рефлексларнн 
хрсил булиш даражасини сусайтиради. Бундай укувчилар ода i 
да ута уятчан, камгап, жисмоний харакатларни «цоницарли»
1
а 
узлаштириш билан чекланадилар.
Юцори синф укувчилари билан машгулотларда кучига яра 
шалилик ва индивидуаллаштириш приндиплари ёшлар ва ци i 
лар организмини ёши жи^атига кура \ал и шаклланиб улгурма 
ганлигини \исобга олишни тацазо этади.
Уларнинг кучи ва жисмонан чиниццаилиги катталарни 
кига нисбатан бир оз чегараланган булади. Шунга кура 15-10 
ёшдаги ёшлар ва цизлар билан 
машгулотлар 
утказишда куч на 
чидамлилик учун бериладиган жисмоний юкламалар уларни ш 
имкониятлари чегарасидан паст булиши ловим. Лекин, турли 
^илдаги, бири бири билан аралаштирилиб, кушиб, куп марота 
балаб такрорланувчи актив ^аракат фаолиятларини, хатто улар 
а\амиятли даражадаги рухий-мушак энергияси сарфлаш билан 
боглиц булса х>ам узок, муддат давомида бажаришга рухсат бе 
рилади.
Юцори синф уцувчиларига индивидуал ёндашиш билан, 
йуналтирилган мустацил машгулотларга жалб цилиш, танла 
ган спорт тури техникаси ва тактикасини эгаллашдаги цийин- 
чиликлар билан боглиц булган муаммоларни изчил ^ал цилиш 
орцали уцувчиларга кун тартибига риоя цилиш, уциш, мехнаг, 
у ёки бу спорт тури буйича мустацил шугулланиш ва бошка 
фаолиятларида ёрдам беради.
Мунтазамлилик принципи хдракатга ургатишда болалар- 
даги хдракат за^ираси ва уларга янги ургатиладиини тугри ре-
-
2 3 6
-


жалаштириш, материални кагор машгулогларда купрок, цайта- 
риш талабини куяди. Мавзу узлаштирилгандан сунгина бош- 
ца вазифага утилиши лозим. Кичик, урта ва катта мактаб ёши- 
дагилар бир ёки бир неча дарсни (ёки тренировкани маипуло- 
Тини) 
куйиб юбориши, уларда тизимли кдтнашмаслиги, таълим 
Жараёнига салбий таъсир курсатади ва узлаштириш жараёнини 
чУзилишига сабаб булади.
Мунтазамлилик принципы 
кичик мактаб ёшидагилар билан 
Утказиладигган машгулотларда асосий диццат-эътиборни 
жис­
моний 
маищларни турли хилларидан комплексли фойдаланиш- 
га 
царатиш талабини к,уяди. 
Айницса, 
уйинларнинг услубий 
Хусусиятлари вариантлашдан кенгрок, фойдаланишни тацазо 
•тади.
Урта 
ва катта мактаб ёшиданиларни уцитишда, агар, улар 
Нозик координациявий алоцаларни талаб циладиган булса ма- 
Шгулотларнинг мунтазам утказиш асосий талаблардан бирига 
айланиши максадга мувофик,.
Укувчилар бир-икки машгулотни утказиб юборса, унга 
цатнашмаса \осил булаётган даракат малакасини цийин меха- 
низмлари (рухий, мушак зурицишлари, даракат ритми, сурати, 
мувофшугашганлига^да бузилишлар содир булади. Кузатиш- 
Ларни 
курсатишича, таълим жараёни тугри, асосли уюштирил- 
са, 
малакани тикланиши тез кечади.
Уцувчилар
ни 
\ар цандай машцларни бажаришга уриниш- 
Ларини 
чегаралаш лозим. 
Чунки, 
айрим машцлар шугулланув- 
Чи органинзмига ало^ида ва махсус йуналтирилган талабларни 
цуяди. 
Бу 
уз навбатида укувчининг даракат таянч аппарата, 
Юрак-томир ва боища 
и ч к и
органлари шу машцни бажаришда 
Юзага келадиган жисмоний юкламаларга тайёрлиги талабини 
КУяди.
Масалан, гимнастика 
хдщаси (колцо)да машк бажариш учун 
Шурулланувчини кафтларининг бугинлари яхши ривожланган 
Ва 
жисмонан 
тайёр 
булиши лозимлиги талабини куяди. 
Агар 
ривожланиши суст булган кафт бугинлари билан мацщни ба­
жаришга мажбур цилинса шикастланиш содир булиши мукар- 
рар.
Талабларни аст а-секинлик билан ошириш принципы 
\apa- 
катга ургатишда бажарилаётган машкди асга-секинлик билан
-
2 3 7
-


цийинлаштириш, юклама меъёрига нисбатан керак булган та- 
лабларни цуйиш, нерв-мускул жараёнида цоординациявий узга 
ришлар содир булиши билан боглиц цоидаларга риоя ци лишни 
тацозо этади.
I-TV синфларда бажариладиган ^аракат турларини тез-тс i 
узгартириш мацсадга мувофицдир. Машц бажараётганда зуриц 
цан мушак бошца ишламаётган мушакларга нисбатан дам бс 
риши амалиётда маълум. Мушакларни 5-8 сек. ошиц зурщцан 
Холда таранг ушлаб туриш, машцни бажариш ва уриниш олди 
дан уцувчини куп куттириш бу ёшдагилар учун тавсия цилин 
майди. Навбат кутиш тик туришдан иборат булмай, асосий хара 
катни бажаришда иштирок эгмайдиган бошца мускул rypyyia 
ри учун зурициш берадиган харакатлар билан алмаштирили 
ши, цорин, кукрак, бел мускулларини ривожлантирадиган, 
нормал нафас олиш малакасини шакллантирадиган машцлар­
ни бажариб туриш тавсия цилиниши мацсадга мувофиц деб 
саналади.
Машц цилиш методоарини усмирларга цуллашда диццат 
ни гавдани тугри тута билиш, рационал ритмда нафас олиш 
(айницса, юриш ва югуриш машцлари)га царатишимиз зарур 
V -XI синфдагилар бир курганини хатосиз бажара олиш цоби- 
лиятига эга буладилар, харакатларни тез урганадилар. Уларда 
енгил атлетика машцларига цизициш юцори булади. Машц­
ларни бажаришда айнан уша машцни нимасига куч сарф цили 
ши ёки машццан сунг машцни бажариш учун зуриццан мус­
кул ни бушаштиришни билиш, чиройли, юцори даражадаги куч 
сарфлаш харакатларни бажаришга ургатиш керак булади.
Юцори синфдаги болаларда жисмоний машцларни куп рок, 
куч талаб цилувчиларини, чидамлилик ва бошца жисмонип 
сифатларни ривожланишига олиб келадиганларини бериш тав­
сия цилинади.
-
2 3 8
-


1. Ургатиш структураси меча босцичдан нборат?
A. Уч босцичдан иборат
B. Беш босцичдан иборат
C. Ун босцичдан иборат 
Д. Бочцичлари йуц
Е. Узлуксиз ургатиш орцали амалга оширилади
2. Уцитиш жараёнининг структураси - босцичлари
A. Тайёрлов босцичи, асосий босцич, якунловчи босцич.
B. Асосий босцичи, иккинчи даражали босцичи, цушимча 
босцлар.
C. Дастлабки ургатиш босцичи, чуцурроц ургатиш босци­
чи, 
такомллаш тирилган босцичи.
Д. Малакани шаклланишини биринчи ва иккинчи фазаси 
Е. Малакани шаклланишини учинчи ва туртинчи фазаси
3. Дастлабки Ургатиш босцичда малакашинг шакилланиши
А Малакани мустахкамлаш ва хар-хил шароитда цуллай олиши
B. Куникмани такомиллаштириш билан уни цисман мала- 
Кага 
айланиши
C. Харакат куникмасининг хосил булиши 
Д. Лойнда тузиш этапи
Е. Узлаштирилганни ба^олаш
4. Чуцурроц ургатиш босцич идя малакашинг шакилланиши
A. Малакани мустахкамлаш ва хар-хил шароитда цуллай 
билиш шаклланади.
B. Куникмаларни такомиллашади цисман малакага айла- 
НИши 
содир б>;лади.
C. Харакат куникмаси хрсил булади.
Д. Харакат малакасини автоматлашуви содир булади.
Е. Харакат техникасининг асосини узлаштирилади.
5. Такомллаштириш босцичда малаканимг шакллаииш фа- 

Download 13,94 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   156   157   158   159   160   161   162   163   ...   249




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish