M. Y. Ayupova

Yakunlovchi nutq 
— bu bosqichda bolalar bajarib bo'lgan ishlari haqida 
so'zlab beradilar. K o'ruv tayanchini kengaytirib borish natijasida sekin 
asta mustaqil nutqqa o'tiladi.
Amalga oshiruvchi nutq 
- bu bosqichda bolalar bajarm oqchi bo'lgan 
ishlari haqida gapirib beradilar. Bunda bolalarda ko'ruv tayanchiga 
asoslanm asdan o 'z ish rejasini to'zishga, harakatlarni oldindan tushuntirib 
berishga va nomlashga, nutqdan mustaqil foydalanishga o'rgatiladi. Jum lali 
nutqi murakkablashtirib boriladi. Bu bosqichda bolalar mantiqiy fikrlashga, 
o'z fikrini ketm a-ket va gram m atik to 'g 'ri bayon qilishga, so 'zlardan asl 
m a’nosida foydalanishga o'rgatiladilar.
M alakalarini m ustahkam lash 
- bu bosqichda bolalar u yoki bu 
buyum ni tayyorlash jarayonini m ustaqil bayon qilib berishi, ularning o 'z
faoliyatlari haqida savol-javoblari, o 'z xohish-istaklarini bayon etishi orqali 
olib boriladi.
363

---

S.A. M ironova m aktabgacha yoshdagi bolalarda duduqlanishni bolalar 
bog‘chasida o‘rta, katta va tayyorlov guruhlarida dastum i o ‘tish jarayonida 
b artaraf qilish tizim ini taklif qiladi. U "Atrofdagi tabiat bilan tanishuv", 
"N utqni o'stirish", "E lem entar m atem atik tushunchalarni rivojlantirish", 
"Rasm, yopishtirish, konstruktorlash" kabi b o 'lim la r bo 'y ich a m ashg'ulot 
jarayonida olib borishni taklif etadi.
M uallif logopedlar oldiga dastur asosida kam chiliklarni tuzatishga 
qaratilgan vazifalar q o ‘yadi. Bu vazifalar to 'rt chorak davom ida ketm a- 
ket murakkablashgan korreksion ishlar natijasida hal qilinadi.
Ommaviy bolalar bog‘chalarida duduqlanuvchi bolalar bilan dasturni 
o'tishda bolalarning nutq imkoniyatlariga qarab ayrim o'zgarishlar qilish 
taklif qilinadi: o ‘quv yilining boshlarida oldingi guruhda o'tilgan materiallardan 
foydalanish; m ashg'ulotning ayrim mavzularini joyini almashtirish; biroz 
qiyinroq mavzularni o'rganish muddatini uzaytirish va h.k.
Birinchi chorak korreksion vazifalari barcha m ashg'ulotlarda sodda 
vaziyatli nutq m alakalaridan foydalanishga o'rgatishdan iborat.