M. Y. Ayupova

Sensor akustiko-gnostik afaziyani bartaraf etishda korreksion-
pedagogik ish
Ko'pgina sensor eshitib tanish, ham da eshitib xotiraga olish afaziyalari 
bilan og'rigan bemorlarda, nutq kamchiligini yengib chiqish va uni ustida 
ko'p ishlashga intilish kuchli bo'ladi. Ular kuniga bir necha soat, b a ’zida 
ertalabdan kechgacha ishlashlari mumkin. Bu bemorlarda depressiya hollarini 
aniq ifodalanishi kuzatiladi, shuning u ch u n log o p ed u larn i do im o
rag'batlantirib turishlari lozim. Ularga murakkabroq uy vazifalarini berish, 
shifokorga ularning holati haqida axborot berish, kechqurun va tunlari 
ishlashga ruxsat bermaslik, hamda uy vazifalarini ng hajmini qisqartirish kerak.
Bu b e m o rla rd a n u tq fa o liy a ti b u z ilish in in g va e s h itib -ta n is h
funksiyasini kom pensatsiya qilish uch un logoped saq lan gan k o 'rish 
analizatori va kinestetik sezish tizimiga, peshana qism idagi saqlangan 
funksiyalarga, ham da nutqning intonatsiyasi, m odulatsiyasi va ovozning 
tem bri, balandligi eshitishni differensatsiya qilishga yordam beruvchi bosh 
miya yarim sharlarining o 'n g chakka qismiga ham tayanish lozim.
K orreksion ishning birinchi navbatdagi vazifasi fonem atik eshitishni 
tiklash va ikkinchi vazifasi ekspressiv nutq, o 'q ish , yozishni tiklashdir.
H a r bir b em o r uchun m ashg'ulotlarning soati bem orning individual 
holati, o'qitishning tiklash davri va nutq buzilishiga qarab belgilanadi.
Q o'pol sensor afaziyada fonem atik eshituvdagi kam chiliklarni bartaraf 
e tish u c h u n b irin c h i n a v b a td a b e m o r b ila n lo g o p e d m u lo q o tin i 
o 'rnatishdir. A kustik-gnostik afaziyaning o 'rta darajasida nutqni eshitib 
nazorat qilish qobiliyatini tarbiyalash, verbal parafaziyaga barham berish, 
ekspressiv agram m atizm ya disgrafiyani b arta raf etish ustida ish olib 
boriladi. Logoped yuqorida sanab o 'tilg an vazifalarga m os ravishda 
buzilgan funksiyalarni b artaraf etish usullarini tanlaydi. Bular: so'zning 
aham iyati bo'yicha tiklash ishlari ustida ishlash, logoped n utqida yo'l
270

---

qo'yilgan xatolarni topish, m atn d a tushirib qoldirilgan otlarni to 'ld irish , 
tekstlarni yozish va ularni ta h rir qilish.