М ва кмт фанидан сиртки булим талабалари учун ян назорат саволлари

3..Металларни технологик ҳоссаларини таърифланг.
Эксплуатацион хоссалар - металл ва қотишмаларнинг ишлатиш жараёнидаги хоссалар.
Коррозиябардошлик- металл ва қотишма сиртини ташқи муъитнинг қимoёвий таoсирига қаршилик кōрсата олиш хусусияти
Эйилишга чидамлилик - буюм сиртини бузилишига ва улчамларнинг узгаришига олиб келадиган эмировчи кучлар таoсирига қаршилик корсата олиш хусусияти
Кесиб ишланиш хоссаси - материални металкесиш дастгохларда ишлаш жараёнида силлиқ ва сифатли юза ъосил қила олиш хусуссияти.
Қуймакорлик хоссалар.- Улар ички ва ташқи нуқсонсиз қуймаларни олиш имконий берадиган бир нечта кōрсаткичлар билан белгиланади.


4.Темир рудаларни қандай турларини биласиз?
1.Магнит темиртоши. Фе₃О₄
Темир бу минералда темир оксиди холида бўлади. Бунда тоза темир миқдори 55-65% ва қолгани кислороддир. Рудада бекорчи жинсни қум тупроқ ташкил этади. Ранги қорамтир бўлиб солиштирма оғирлиги 5 га тенг. Бундай темир магнит хоссасига эга бўлгани учун магнит темир тоши деб юритилади.
2.Қизил темиртош.
Темир бу рудаларда темир оксиди Фе₂О₃ холида бўлади.
Темирни ўртача миқдори 55-60% га тенг. Руданинг ранги унинг химиявий таркибига кўра оч қизилдан тўқ қизилгача ўзгаради. Бекорчи жинсларни қум, тупроқ ташкил этиб, Р жуда кам миқдорда бўлади.
Қизил темиртош Россиянинг Урал, Узоқ Шарқ ва бошқа жойларида учрайди.
Қўнғир темир тош.
ҚўнФир темир тош темирнинг сувли оксидидир. Гетит Фе₂О₃*Н₂О бундаги темирни миқдори 57, 6%. Лимонит 2Фе₂О₃*3Н₂О унда 59.8 % темир бор. Бу рудалар таркибида бекорчи жинслар кўп бўлганлиги учун темирни миқдори 30-50% ўртасида бўлади. Бекорчи жинсларни ташкил этувчилар гил,қум ва бошқалар. Бу рудада темирдан ташқари хром,никел ва ваннадий хам мавжуд.
Темир шпати.
Бу минералда темир ФеСО₃ холида бўлиб, темирнинг миқдори 35-45% ўртасида бўлади. Минерални таркибида гил,қум ва охактош бор. Ранги тиниқ кул ранг , солиштирма оғирлиги 3,8 га тенг. Россиянинг Урал, Киров ва Свердлов областларида учрайди.
Хар қандай руданинг саноат ахамиятига эга эканлигини қуйидагилар билан ифодаланади ва аниқланади:
1.Рудадаги темирнинг миқдори.
2.Рудадаги қўшимчаларни тури ва химиявий таркиби, уларни миқдори.

	Кимёвий	Темир миқдори, %
Руда номи	формуласи	Оксид таркибида	Рудада	Ранги
Магнетит–магнит темиртоши	Фе3О4	72,4	40...65	Қорамтир тусда
Гематит – қизил темиртош	Фе2О3	70,0	50...60	қизилдан қорамтир тусгача
қōнгир темиртош	Фе2О3х(1,25)Ъ2О	59,8...63,0	30...50	қунгир-жигар ранг
Сидерит (шпатли) темиртош	ФеCО3	48,2	30...40	Саргиш ва кулранг