М ва кмт фанидан сиртки булим талабалари учун ян назорат саволлари

11.Термик ишлаш нима? Пўлатларнинг термик ишлаш нимага асосланган?
Термик ишлаш деб металл ва қотишмаларни маoлум температурагача керакли тезликда қиздириб, шу температурада маoлум вақттутиб туриб сōнг турлича тезликларда совитишга айтилади.
Пōлатларни термик ишлашдан асосий мақсад уларнинг ички тузилишини (структурасини) ва механик хоссаларини керакли томонга ōзгартиришдир.
Термик ишлов беришда пōлатнинг ички тузилишини ōзгаришига қуйидагиомиллар таoсир этади:
- қиздириш температураси;
- қиздириш вақти;
- совутиш тезлиги.
Пōлатларга термик ишлов беришда термик ишлов беришнинг қуйидагитурлари қōлланилади:
а) юмшатиш, б) нормаллаш, в) тоблаш ва г) бōшатиш.
Пōлатни юмшатишдан мақсад уларнинг қаттиқлигини камайтириш, ички структураларини мувозанат ъолатга келтириш ъамдапōлат қуйма ларда учрайдиган дендрит ва зонал ликвациялар (бир жинслилик эмаслик) каби нуқсонларни йōқотишдир. Юмшатишни бир нечта тури мавжуд, улар бир-биридан қиздириштемпературалари билан фарқ қилади ва уларнинг ъаммасида пōлат аста-секин (печ билан бирга) совитилади.
-тōла юмшатишда эвтектоидгача бōлган пōлатлар ГС(Ас3) чизиьидан 30...50 0С юқори температурада қиздирилади;
-чала юмшатишда РСК (Ас1) чизиьидан 30...50⁰С юқорироқ температурада қиздирилади;
-қайта кристалланиш (рекристаллизацион) юмшатишда совуқ ъолдабосим остида ишлов берилган пōлатларни Ас1 дан пастроқ лёкин қайта кристалланиш температураси (Трекрқ0,4?Тер)дан баландроқ температурада

5. 
   (650...700⁰С) қиздирилади.
   

Нормаллаш деб углеродли пōлатларни ГСЕ чизиьидан 30...50⁰С юқорироқ температурагача қиздириб, шу температурада мōлжалланган вақтдавомида тутиб турилгандан кейин, ъавода совитишга айтилади. Пōлатни нормаллашдан мақсад устки қатламнинг қаттиқлигиниошириб, ички қатламларнинг қовушқоқлигини сақлаб қолишдир.
Нормаллаш ōрта углеродли (С қ 0,3-0,5%) пōлат учун термик ишлашнинг тайёрлов босқичи сифатида, кам углеродли пōлатлар учун охирги босқич сифатида қōлланилади. Нормалланган пōлатнинг мустаъкамлиги ва қаттиқлиги юмшатилган пōлатникига нисбатан юқорибōлади.