M. T. Yulchieva, N. T. Atamuratova

 
Tariqdoshlar  oilasi  (Panicoideae).  Bu  oila  vakillari  bir  yillik  yoki 

---

330 
 
ko‘p  yillik  o‘t  o‘simliklardir;  ularning  poyasi  ba’zan  yog‘ochlanadi. 
Boshoqchasi  ikki  gulli,  ularning  bittasi  to‘liq  taraqqiy  etib,  ikkinchisi 
faqat  otalikdan  iborat  bo‘ladi.  Boshoqchaning  tangachabargi  ikkitadan 
ortiq bo‘ladi. 
          Makkajo‘hori  avlodi  (Zea).  Bir  yillik  makkajo‘hori  o’simligi 
(Z.mays) bu avlod vakillaridan biridir (90-rasm). U faqat madaniy holda 
uchraydi,  shamol  vositasi  bilan  changlanadi.  Poyasi  qattiq,  silliq,  ichi 
parenximatik  to‘qima  bilan  o‘ralgan  bo‘lib,  buyi  2,5—4,5  metrga  etadi. 
Barglari yiriq enli, lansetsimon, chetlari kiprikli. Guli ayrim jinsli va bir 
uylidir.  Erkak  gullari  poyasining  ichida  ro‘vak  to‘pgul  hosil  qiladi.  Har 
bir  boshoqchada  bir-ikkita  gul  bo‘ladi.  Har  bir  tupguldagi  changning 
soni  20 000  000  ga  etadi.  Urg‘ochi  gulbarg  qultig‘idan  chiqqan 
qoplovchi  barglar  bilan  o‘ralgan  silindrik  so‘tada  joylashadi.  Urg‘ochi 
gul  boshoqchasi  ham  ikki  gulli  bo‘lib,  bittasigina  yaxshi  taraqqiy  etadi. 
Ular  so‘ta  o‘zagida  vertikal  joylashib  qatorlar  hosil  qiladi.  Tugunchasi 
bitta,  ustunchasi  ipaksimon  va  uzun,  buyi  20  sm  ga  etadi.  Mevasi  don 
meva.  
  Makkajo‘xorining  doni  po’sti  va  uning  ichida  kuchli  taraqqiy  etgan 
endosperm  hamda  murtakdan  iborat.  Murtagi  moyga  juda  boy 
(makkajo‘xorida). 
  Makkajo‘xori  chorvachilikning  asosiy  em-xashak  bazasi,  sanoatning 
xom  ashyo  manbai  hisoblanadi,  chunki  undan  kraxmal,  patoka,  qand, 
glyukoza, spirt, yog, rezina, febra qog‘oz va boshqa narsalar olinadi.