M. T. Asqarova, G‘. E. Zaxidov, L. F. Amirov

ΔYs= ΔK α 
, 
ΔK investitsiyalar hisobiga ta’minlanganligi uchun tenglikni: 
ΔYs= I α 
deb yozish mumkin. , bunda,α – kapital qo‘yilmalar (investitsiyalar)–
ning chegaraviy unumdorligi. Agar bir yilda yalpi ishlab chiqarishni
1 mlrd. so‘mga oshirish uchun 4 mlrd so‘m investitsiya talab etilsa
α =0,25 bo‘ladi. 
α=ΔYs / I 
bir so‘mlik investitsiya hisobiga yaratilgan 
yangi mahsulot miqdorini ko‘rsatadi. 
2.
Talab tenglamasi quyidagi ko‘rinishga ega 
ΔYd= Δ I (1/ μ) , 
 
bu yerda 1/ μ – xarajatlar multiplikatori, μ– jamg‘arishga 
chegaralangan moyillik. 
Bu tenglama milliy daromad 
ΔYd, 
yoki yalpi talab qo‘shimcha 
investitsiyalarning multiplikativ ko‘payishiga teng miqdorda o‘sishini 
ko‘rsatadi. 
Ishlab chiqarish to‘plangan jami kapital bilan ta’minlanishi, milliy 
daromad esa qo‘shimcha investitsiyalarning multiplikativ ta’siri ostida 

---

171 
ko‘payishi sababli taklif tenglamasida jami investitsiyalar, talab 
tenglamasida esa qo‘shimcha investitsiyalargina ko‘rib chiqiladi. 
3.
Daromadlar va ishlab chiqarish quvvatlarining qo‘shimcha 
o‘sish sur’atlari tengligi tenglamasi: 
Δ I (1/ μ) 
= 
I α 
Bu tenglamani yechib quyidagi natijani olamiz: 
Δ I / I 
= 
μ α 
(Δ I / I ) 
– investitsiyalarning yillik o‘sish sur’ati bo‘lib, ishlab 
chiqarish quvvatlarini oshirish yordamida to‘liq bandlilikni ta’minlab 
turish uchun 
(μ α) 
miqdorga teng bo‘lishi kerak. Bundan xulosa shuki 
investitsiyalarning mutanosib o‘sish sur’ati jamg‘arishga chegaralangan 
moyillik 
va 
investitsiyalarning 
unumdorligi 
(kapital 
qaytimi) 
darajalarining hosilasi ekan. 
Agar μ = 0,2 α=0,4 bo‘lsa Δ I / I = 0,2* 0,.4 =0,08 yoki 8 % 
Demak, investitsiyalarning o‘sish sur’ati 8% bo‘lishi talab etiladi. 
E. Domar moddelidan kelib chiqadigan umumiy xulosa shuki 
iqtisodiy o‘sishni ta’minlash uchun investitsiyalar hajmini oshirish, bu 
uchun esa jamg‘arish normasi hamda fan texnika taraqqiyoti orqali 
kapitalning samaradorligini oshirish zarur.