М. Субанова, Г. Жамангулова биология

5. Электр токи (хабар)
Машғулотнинг мақсади: гуруҳ ичида ёқимли муҳит яратиш.
Қатнашувчилар бир-бирига ўта тиғиз яқин туриб, қўлларини 
орқасига олиб, бир-бирларининг қўлларини ушлашиб, айлана шаклида 
туришади. Қатнашувчилар ичидан бир киши ёнидагисининг қўлини аста
сиқиб хабар беради, бу хабар айлана бўйича навбат билан берилиб, қайта 
муаллифнинг ўзига келади. Мураккаблаштириш учун бир вақтнинг ўзида 
бир қанча хабарларни берса бўлади. Хабар қанчалик тезликда берила-
ётган вақт ҳисоблаб турилса бўлади (кейинги хабарни ўтказиш тезроқ 
бўлиши керак).
6. Ҳис-туйғу 
Машғулотнинг мақсади: Ўзга инсоннинг муаммосига тўғри келган-
да таниб-билиш туйғуларини таҳлил қилиш. Қатнашувчиларга «Сизлар 
ўзингларни спиртли ичимликлар ёки гиёҳванд моддалардан маст одам 
билан фикр алмашган ҳолда тасаввур қилинглар. Балким бу одам сиз-
ларнинг яқин қариндошинглар ёки танишинглар, ёки оддий нотаниш 
одам. Шу одам билан суҳбатлашаётганда қандай ҳиссиётлар пайдо 
бўлди? Шуни эслашга ҳаракат қилинглар», деб айтилади. Шундан ке-
йин қатнашувчилар қўшнилари билан икки икки кишидан бўлиб 3 ми-
нут ўзининг фикрларини ёзиб, ўртоқлашади. Бу вақтда бир киши дастлаб 
айтиб беради, иккинчи киши уни қунт қўйиб тинглайди, шундан кейин 
уларнинг роллари алмашади. Барча қатнашувчилар бир-бирига айтиб 
беришгандан кейин синф хонасининг ўртасига келиб, айлана шаклида 
ўтиришади, бошқа бир кишини тинглаётганда ва ўзида пайдо бўлган 
туйғуларни айтишади. Масалан, асабийлашиш, авайлаш, ишонмаслик, 
гуноҳ, маъсулиятлилик в.б. Охирида олиб борувчи киши якунлайди.
7. Кафт
Ўқувчилар ўзларининг дафтарларига ёки варақларига чап қўлининг 
кафти суратини чизишиб, пастки томонига ўзининг исмини ёзиб, чап 
томонидаги одамга (соатнинг мили бўйича) дафтарини ёки қоғозини 
беради, бу одам ўзи ўнг томонидагисининг дафтарини олади ва дафтар-
даги қўл суратининг бош бармоғига шу дафтарнинг эгасига тегишли 
бўлган яхши фазилатлар бирини ёзади, олиб борувчининг айтиши билан

---

52
ўйинчиларнинг дафтарлари аввалги қоида бўйича чап томонидаги одам-
га жилдирилади, бу ўйинчи кейин ги панжага яна бир фазилатни ёзади. 
Шундай қилиб, дафтар беш қадам ёки беш ўйинчига жилади. Қачонки, 
охирги ўйинчи жимжалоққа яхши фазилатлардан бирини ёзгандан ке-
йин дафтарни ўз эгасига қайтаради. Дафтарнинг эгаси ўз дафтарини 
қўлига олгандан кейин ўқиб чиқади, ҳоҳловчилар бўлса, оммага ўқиб 
берса бўлади, шундан сўнг олиб борувчи ўйинчиларнинг ўнг қўлини 
баланд кўтаришини сўранади. Ўйинчилар қўлларини баланд кўтариб, 
сўнгра қўлларини ўз бошига қўйишади яна бошларини силашади (бара-
калла, сен шундай фазилатларга чиндан ҳам эгасан каби). Бу машғулот 
ўйинчиларнинг яхши фазилатларини бошқаларнинг кўз қараши билан 
билишга имконият беради.